Houten volkswoning komt tot leven in theaterstuk ‘Oso Tori Oso’

door

‘Een ode aan het huis als drager van geschiedenis en identiteit’

“U heeft geen afspraak met mij, maar u heeft vanavond een afspraak met dit huis.” Met deze woorden zet Naks-verteller Anthony Robinson de toon van de voorstelling ‘Oso Tori Oso’ – het huis dat verhalen vertelt. Een oud, vervallen houten huis op een sfeervol verlicht achtererf aan de Mahonielaan, samen met een replica in klein formaat, vormde afgelopen weekend het decor voor een intieme, poëtische en muzikale vertelling.ADVERTISEMENT

Tekst en beeld Audry Wajwakana

Acteurs van cultuurorganisatie Naks brachten de verhalen van generaties bewoners tot leven. Theater, erfgoed, architectuur en gemeenschapszin kwamen van 10 tot en met 13 april op magische wijze samen in het theaterstuk, dat het publiek meenam op een reis door de tijd en door de ziel van zo’n houten volkswoning in Paramaribo.

“Dat vind ik het mooie van dit soort huizen: ze zijn niet alleen gebouwen van hout, maar plekken vol herinneringen met hoogte- en dieptepunten. Dat spreekt tot mijn verbeelding”Nederlandse ambassadeur Walter Oostelbos

De voorstelling was een initiatief van theatermaakster Monique van Hinte, die via haar stichting Under the Blue Surface het kunstproject in samenwerking met Naks realiseerde. Van Hinte was al jaren gefascineerd door het oude huis vlakbij de woning van haar grootouders, waar ze een deel van haar jeugd doorbracht. “Vanuit hun woning keek ik altijd naar dit oude huis en droomde ervan om een voorstelling er over te maken. Die droom is nu werkelijkheid geworden”, zei ze tevreden tegen de Ware Tijd bij de première.

Verhalen verzamelen

Haar stichting bouwde samen met architect en kunstenaar Robbert van der Horst, jonge cursisten en docenten van de Stichting Arbeidsmobilisatie Ontwikkeling (SAO) in twee maanden een klein hybride huisje op wielen. Deze replica trok een week lang door de stad en ging onder meer naar de School voor Jong Talent Suriname, Huize Emma, Centrale Markt en Huize Prinses Beatrix. Op elke locatie werden verhalen verzameld van voorbijgangers en buurtbewoners, die later in het script zijn verwerkt.

Van Hinte nam de regie op zich en werkte intensief samen met artiesten van Naks om het stuk tot leven te brengen. “We zijn begonnen met het verzamelen van verhalen van bewoners en betrokkenen. Op basis daarvan hebben we het verhaal opgedeeld in drie tijdsperiodes: de negentiende eeuw, de twintigste eeuw – met een speciale focus op het jaar 1975 – en het heden”, legt ze uit.

Elke fase vertegenwoordigt een generatie die in het huis heeft gewoond. Zo begint het verhaal bij Jules en zijn vrouw, gevolgd door hun kleindochter en vervolgens een nog studerende achterkleindochter die zuurgoed verkoopt. “We wilden tonen dat het huis niet slechts een gebouw is, maar een plek vol leven en herinneringen. Je hoeft het verhaal niet in elk detail te begrijpen; het gaat om het gevoel en de verbinding die het oproept”, aldus Van Hinte.

Vakmanschap

Walter Oostelbos, de Nederlandse ambassadeur in Suriname en zelf een grote liefhebber van erfgoed, woonde de première bij. “De voorstelling brengt het huis echt tot leven”, reageerde de diplomaat. Hoewel het gebruik van Sranan het voor hem niet altijd makkelijk maakte om alles te volgen, waren de geest en de sfeer voor hem glashelder. “Het verhaal werd verteld via de mensen die er woonden en dat vind ik fantastisch”, zei hij.

Met dit kunstproject hoopt Oostelbos, net als de initiatiefnemer, dat anderen gaan inzien hoe uniek dit soort huizen zijn en bereid zijn hun verhalen te delen over zulke plekken. “Toen ik laatst door de stad fietste, raakte ik in gesprek met een vrouw die vertelde dat het huis al honderd jaar in haar familie is. Dat vind ik het mooie van dit soort huizen: ze zijn niet alleen gebouwen van hout, maar plekken vol herinneringen met hoogte- en dieptepunten. Dat spreekt tot mijn verbeelding”, aldus Oostelbos.

Behalve de geschiedenis is het huis voor hem ook een toonbeeld van vakmanschap. “Want als je het opknapt, kan het nog een eeuw meegaan. Ik vind alleen jammer dat de aandacht vooral uitgaat naar oude herenhuizen in de stad, terwijl dit soort huizen net zo belangrijk zijn.”

Spiegel

Voor toeschouwer Alwin Marte voelde het stuk als een spiegel. Zijn vader repareerde vroeger dit soort huizen. “Ik ben opgegroeid in buurten als Van Dijk, Timmermanstraat, dus echt die prasi oso. Ik herken het allemaal. Deze huizen hebben een ziel. Als ze konden praten, zouden ze vertellen over slavernij, armoede, strijd én vreugde.” Hij herinnerde zich een vrouw die via zo een huis geestelijk terug kon reizen naar de slaventijd. “Zo krachtig is dat erf”, knikt hij.

“Vanuit hun woning keek ik altijd naar dit oude huis en droomde ervan om een voorstelling er over te maken. Die …