Hof van Justitie wil met nieuwe organisatie vertrouwen en rechtszekerheid herstellen

door

Tekst en beeld Wilfred Leeuwin
PARAMARIBO — Bij de rechterlijke macht komen vanaf dit nieuwe zittingsjaar drastische aanpassingen in de manier waarop rechtszaken zich voltrekken. “Het vertrouwen in de rechterlijke macht als staatsorgaan en de rechtszekerheid van de burger schijnen in het geding te zijn”, gaf Iwan Rasoelbaks, president van het Hof van Justitie (HvJ), vrijdag bij de opening van het nieuwe zittingsjaar als reden daarvoor.

Tijdig afhandelen van rechtszaken en ter beschikking stellen van vonnissen, betere communicatie tussen rechters en rechtszoekenden en advocaten, tot zelf een speciale rechtbank voor gemiddelde en grote rechtszaken behoren tot de nieuwe organisatievorm van de rechterlijke macht. Het HvJ geeft hiermee aan lering te hebben getrokken uit het congres ‘155 jaar rechtspraak in Suriname’, dat eerder dit jaar is gehouden.

“Het vertrouwen in de rechterlijke macht als staatsorgaan en de rechtszekerheid van de burger schijnen in het geding te zijn”

Rasoelbaks zei dat daar meer inzicht is verkregen over knelpunten die het vertrouwen in de rechtspraak raken. “Er zal en moet verdere verbetering komen vanuit deze staatsmacht omdat ‘public trust and confidence’ in het geding schijnen te zijn”, benadrukte de hofpresident.
Rechtszaken
Voortaan zullen rechters ernaar moeten streven om daadwerkelijk vonnis te wijzen op de dag die met partijen is afgesproken. De organisatie zal het vonnis gereed hebben en prompt beschikbaar stellen aan partijen.
In een rechtszaak zullen de justitiabele (rechtszoekende/gedetineerde) en de advocaat zich in voldoende mate gehoord moeten voelen, “omdat de wijsheid leert dat daarmee reeds het halve werk is gedaan”, aldus Rasoelbaks. Er wordt nu al gewerkt aan een goede procesbewaking, zodat er niet onnodig oponthoud komt in een rechtszaak; niet aan de zijde van de rechterlijke organisatie, maar ook niet aan de zijde van de justitiabele en de advocaat.
Eind van de maand komen de 31 rechters in een workshop bijeen om aan zelfreflectie te doen als het gaat om het verbeteren van de communicatie met en de dienstverlening aan justitiabele en advocaten. Het hof heeft de deken van de Surinaamse Orde van Advocaten (Sova) gevraagd een listing te maken van knelpunten die de advocaten ervaren in de communicatie met de rechter en de rechterlijke organisatie. Eerder is ook, als les uit het congres megenomen, de persrechter ingesteld om via de media uitleg te geven over het inhoudelijke van rechtszaken aan de samenleving.
Nieuwe rechterlijke organisatie
De rechterlijke organisatie zal bij wet een nieuwe structuur krijgen. De conceptwet ‘Modernisering en verzelfstandiging rechterlijke macht’, waaraan is gewerkt door een strategische beleidscomissie wordt deze maand nog aangeboden aan het parlement om te worden behandeld. De commissie bestond uit vertegenwoordigers van het HvJ, Openbaar Ministerie (OM), ministerie van Justitie en Politie en de Sova.
In de nieuwe opzet van de rechtspraak zal er snelrecht komen voor straf- en civiele zaken van geringe omvang met beroepsmogelijkheden bij de rechtbank. Voor zaken met gemiddelde en grotere impact komt er een rechtbank met enkelvoudige respectievelijk meervoudige kamers met beroepsmogelijkheden bij het HvJ tegen beslissingen van de rechtbank.
De rechtsbescherming van burgers in ambtenaren- en belastingzaken wordt in eerste aanleg ingebed bij de rechtbank enkelvoudige kamer met beroepsmogelijkheid bij het HvJ. De rechtsbescherming van politieke ambtsdragers wordt in eerste aanleg nieuw ingebed bij de ‘rechtbank meervoudige kamer’ met beroepsmogelijkheid bij het HvJ.
Volgens Rasoelbaks komen er in deze nieuwe structuur meerdere vicepresidenten bij het HvJ, unit-cördinatoren en teamleiders, speciaal om dit proces aan te sturen en te onderhouden. Voor de bedrijfsvoering wordt een verzelfstandig bureau van het HvJ in het leven geroepen.
Er zijn 28 rechters in opleiding en ook een aantal nieuwe griffiers. Het aantrekken van onderstaand personeel is aangevangen. Die krijgen een on the job-training. Hiermee hoopt het hof vanaf 2026 op redelijke sterkte te zijn voor de implementatie van het snelrecht bij het kantongerecht en de rechtbank enkelvoudig en van meervoudige kamers voor complexe rechtszaken, alsook het efficiënt afwerken van zaken in hoger beroep.
BW en rechtspraak
De invoering van het nieuwe Burgerlijk Wetboek (BW) zal volgens Rasoelbaks enkele uitdagingen met zich meebrengen als het gaat om de rechtsvordering en de rechtspraktijk. Samen met de Sova is het Hvj bezig een commissie samen te stellen, die gedurende een jaar moet zorgen voor de begeleiding.
De opening van het nieuwe zittingsjaar bij het HvJ werd naast rechters, advocaten en andere bij het hof betrokken personen, bijgewoond door president Chandrikapersad Santokhi en first Lady Melissa Santokhi-Seenacherry. Ook assembleevoorzitter Marinus Bee was aanwezig.