Hoe ziet het nieuwe erfrecht eruit?

Op 1 mei 2025 is het nieuwe Burgerlijk Wetboek van Suriname inwerking getreden. Daarmee verandert ook het erfrecht. De belangrijkste veranderingen zijn onder andere de afschaffing van de legitieme portie en de verbetering van de positie van de langstlevende echtgenoot.Wat is de legitieme portie en waarom verdwijnt die?De legitieme portie was het recht dat een kind altijd had op een deel van de erfenis van een ouder, ook als het kind onterfd was. Maar het betekende ook dat ouders niet vrij waren om helemaal zelf te bepalen wat er met hun bezittingen gebeurde na hun overlijden. De wetgever vindt dat deze vrijheid zwaarder weegt, en daarom verdwijnt de legitieme portie.Met de afschaffing van de legitieme portie kunnen kinderen nu een beroep doen op “misbruik van omstandigheden” als een testament ten voordele van een buitenstaander (geen familie) is gemaakt.Bescherming van de langstlevende echtgenootIn het oud recht bood de wet weinig bescherming aan de echtgenoot die achterblijft. Stel: een vader overlijdt en laat een moeder en twee kinderen achter zonder testament. Volgens de oude wettelijke regels erven alle drie gelijk, en kunnen de kinderen hun deel opeisen. Soms moet dan zelfs de echtelijke woning worden verkocht met als gevolg dat de moeder op straat komt te staan.Het nieuwe erfrecht verandert dit Als een ouder overlijdt en een echtgenoot en kinderen achterlaat, die ook kinderen zijn van die echtgenoot, dan is er sprake van een wettelijke verdeling. Alle erfgenamen, de langstlevende en de kinderen, erven in gelijke delen. De langstlevende echtgenoot (de moeder) krijgt automatisch het recht om in het huis te blijven wonen en krijgt de volledige beschikking over de erfenis. De kinderen erven ook maar moeten wachten op hun geld, ze hebben geldvordering op de moeder gelijk aan hun erfrechtelijk aandeel, die zij pas krijgen als de moeder overlijdt of failliet gaat. De moeder wordt dus volledig eigenaar van de nalatenschap. Zij is verantwoordelijk voor het betalen van de schulden van de erflater, terwijl de kinderen moeten wachten op hun erfdeel. Uitzonderingen op de wettelijke verdelingDe wettelijke verdeling geldt alleen als de kinderen ook van de achterblijvende echtgenoot zijn. Als de vader ook een kind had uit een eerdere relatie, werkt deze regeling niet. In dat geval erven de moeder en de drie kinderen ieder voor 1/4 deel, en ontstaat er een “onverdeelde boedel”, net als onder het oud recht.Om te voorkomen dat de moeder niet onverzorgd achterblijft of dakloos wordt, biedt de wet haar speciale rechten (“andere wettelijke rechten”). Ze mag negen maanden in de woning blijven (artikel 4:28 BW) en kan zelfs vruchtgebruik eisen van de woning en inboedel (artikel 4:29 BW). Is ze behoeftig, kan ze ook vruchtgebruik krijgen op de andere goederen voor haar levensonderhoud (artikel 4:30 BW).Bescherming voor levenspartners (concubinaat)Niet alleen echtgenoten maar ook de levenspartners krijgen meer bescherming. Als iemand tien jaar of langer samenwoonde met een partner en die komt te overlijden, kan die via de rechter aanspraak maken op vergelijkbare rechten als een echtgenoot, zoals het vruchtgebruik van de woning en inboedel en verzorgingsvruchtgebruik (de artikelen 4:28, 4:29 en 4:30 BW). Naast de echtgenoot kan ook de levenspartner (de zogenaamde buitenvrouw/buitenman) beroep doen op vruchtgebruik op de woning en inboedel.Heeft de erflater een echtgenoot achtergelaten en een levenspartner (dus de zogenaamde buitenvrouw/buitenman), kan de levenspartner alleen een beroep doen op de artikelen 4:28 en 4:29 BW. In deze kan er gedacht worden aan een echtgenoot die niet wil scheiden om o.a. religieuze redenen met als gevolg dat de andere echtgenoot kiest voor een nieuwe levenspartner. Dit recht krijgt de levenspartner (de zogenaamde buitenvrouw/buitenman) niet automatisch het moet aangevraagd worden bij de rechter die het verzoek zal toetsen.Wat als de moeder hertrouwt?De wet houdt ook rekening met de rechten van de kinderen. Ingeval de moeder hertrouwt hebben de kinderen “wilsrechten”. Op basis van deze wilsrechten kunnen de kinderen bepaalde bezittingen opeisen ter waarde van hun erfdeel. Wettelijke verdeling ongedaan makenDe langstlevende kan de wettelijke verdeling ongedaan maken binnen negen maanden na het overlijden van de partner. Er ontstaat dan een onverdeelde boedel. In dit geval vervallen ook de “ander wettelijke rechten” zoals vruchtgebruik van woning en inboedel en het verzorgingsvruchtgebruik. Tot slotHet nieuwe erfrecht geeft mensen meer vrijheid en zekerheid bij het regelen van hun nalatenschap. Tegelijk beschermt het de achterblijvende echtgenoten en levenspartners. Wie zijn erfenis goed wil regelen moet dan een testament maken.Mr. Michel Boetius, MBA.
Documenten:

...