Het verdwenen historische verhaal van Nassylaan 43

door

INGEZONDEN

In stilte verdween onlangs een stukje cultureel erfgoed uit het straatbeeld van Paramaribo: het monumentale pand aan de Dr. J.F. Nassylaan 43 werd zonder vergunning van het ministerie van Onderwijs, Wetenschap en Cultuur gesloopt. De geschiedenis van dit bescheiden huis, dat onopvallend verscholen lag tussen de majestueuze mahoniebomen, vertelt het verhaal van een familie, een buurt en een stad in verandering.

Een onvindbare oorsprong

Wie de geschiedenis van Nassylaan 43 wil achterhalen, duikt diep in de archieven van de vroegere Wagenwegstraat, zoals de straat vroeger heette. In de achttiende eeuw lag het perceel in een reeks van rechthoekige kavels die vanaf 1749 zijn uitgegeven, maar door het ontbreken van originele uitgiftekaarten blijft de precieze locatie lange tijd onduidelijk.

“Het pand werd onlangs zonder toestemming van het ministerie van Onderwijs, Wetenschap en Cultuur gesloopt; een flagrante schending van de Monumentenwet”

Pas in het overlijdensregister van de Joodse gemeente duikt de naam op van Dina de Vries, een vrije vrouw van kleur, die rond 1764 eigenaresse was van het perceel dat later bekend zou staan als wijkletter D no. 109 – het latere Nassylaan 43.

In 1782 was de huurwaarde van haar erf twee keer 200 gulden: een aanzienlijk bedrag in die tijd. De eigendom lijkt generaties lang in de familie gebleven te zijn, zonder overdrachten of openbare verkoop.

Stilte in de archieven

Na 1782 wordt het stil rond het erf. In het wijkregister van 1846 staat het pand als “onbewoond” te boek: slechts een “bloot erf” zonder bebouwing. Ook in de decennia die volgen, ontbreken sporen in advertentiebladen, koopaktes of bevolkingsregisters. Meer dan een eeuw lang verdwijnt het perceel uit de publieke aandacht.

Pas eind twintigste eeuw komt het pand opnieuw in beeld, dankzij nieuwe bewoners en ’s van architectenbureau KDV. De houten woning, gebouwd in de eerste helft van de twintigste eeuw door de eerste generatie nazaten van tot slaaf gemaakten, verkeerde nog in goede staat ten tijde van de aanwijzing tot monument. Destijds was Aagje de Wit eigenaresse van het pand, dat zij goed had onderhouden.

Dr. J.F. Nassylaan

De Nassylaan is vernoemd naar Dr. Johan Frederik Nassy (1866-1947), een prominente Surinaamse arts. Hij studeerde in 1892 af aan de Geneeskundige School van Paramaribo en werd later de eerste geneesheer-directeur van het Sint Vincentius Ziekenhuis. Met meer dan vijf decennia in medische praktijk geniet hij een hoge reputatie in Paramaribo.

Ongeveer anderhalf jaar na zijn overlijden in januari 1947 besloot gouverneur Brons om de Wagenwegstraat, ter hoogte van zijn voormalige woonhuis aan de Nassylaan, officieel te hernoemen. Vanaf juni 1948 draagt die laan die voorheen de Wagenwegstraat heette, de naam Dr. J. F. Nassylaan als eerbetoon aan zijn verdiensten als arts en verbindende figuur in de gemeenschap. Hij was zeer geliefd bij de buurtbewoners.

Nassy was getrouwd met Margaretha Brouwer – beter bekend als ‘Oma Nassy’ – met wie hij negen kinderen kreeg. Deze familie speelde een belangrijke rol in de Surinaamse samenleving; zo draagt de Nassy Brouwerschool in Paramaribo-Noord haar naam ter herinnering aan haar inzet voor het jeugdonderwijs en sociale ontwikkeling.

Sloop zonder pardon

Hoewel het huisje bescheiden van omvang was, stond het op de monumentenlijst vanwege zijn erfgoedwaarde en ligging in de bufferzone van de historische binnenstad, die Unesco-Werelderfgoedstatus geniet. Desondanks werd het pand onlangs zonder toestemming van het ministerie van Onderwijs, Wetenschap en Cultuur gesloopt; een flagrante schending van de Monumentenwet.

Hoewel de commissie Monumentenzorg publiekelijk de noodklok luidde, kon dat het lot van het monumentale pand aan de Dr. J.F. Nassylaan 43 niet keren. Zelfs een kort geding dat nu in behandeling is over de beschermde status van het pand wist de verdere sloop niet tegen te houden. Daarmee ging opnieuw waardevol erfgoed verloren, ondanks tijdige signalen en pogingen om in te grijpen.

(lees verder onder de )

Het monumentale pand, zoals het eruit zag. [: CMZ]

Verlies stadshistorie

Met de sloop van Nassylaan 43 is niet alleen een houten huis verdwenen, maar ook een tastbare herinnering aan de stedelijke ontwikkeling van Paramaribo. De wortels van het perceel en pand reiken tot de tijd van vrije gekleurde vrouwen, vroeg stedelijk grondgebruik en de opbouw van een multiculturele gemeenschap in de achttiende eeuw.

Het pand betrof een beeldbepalend en historisch waardevol erfgoedobject in de Nassylaan. Het beschikte over authentieke architectonische elementen, waaronder originele houten gevels, sierlijsten en karakteristieke bouwdetails die kenmerkend zijn voor de creoolse koloniale bouwstijl uit het begin van de twintigste eeuw.

Het gebouw was nauw verbonden met de geschiedenis van de Dr. J.F. Nassylaan en fungeerde als een tastbare herinnering aan een belangrijk tijdperk in de Surinaamse geschiedenis. Onder monumentennummer BPO 114 is het pand bij beschikking Ag. 464/11 van de minister van Onderwijs en Volksontwikkeling in 2011 tot beschermd monument verklaard. Nu dit beschermd monumentaal pand gesloopt is, blijft ook de vraag: hoe gaan wij als samenleving om met erfgoed dat geen groot paleis is, maar wél de ziel van een straat en de stad draagt?

Commissie Monumentenzorg

Bronnen: Archief Philip Dikland (2009), wijkregisters 1846, huurlijsten 18e eeuw, persoonlijke aantekeningen Iwan de Vries, Usha Marhe.

De redactie van de Ware Tijd stelt lezers in de gelegenheid stukken in te zenden ter publicatie. In principe worden alle ingezonden artikelen opgenomen, tenzij de inhoud schadelijk, kwetsend of beledigend is voor derden. Stukken die worden geplaatst komen niet noodzakelijkerwijs overeen met de mening van de Ware Tijd. De redactie behoudt zich het recht voor om stukken niet te plaatsen, of in te korten of te redigeren zonder dat die uit hun context worden gehaald.