Herstelbetaling slavernijverleden: ‘Het gaat om meer dan geld’

door

Tekst en beeld Edwien Bodjie

PARAMARIBO — De Nationale Reparatie Commissie Suriname (NRCS) heeft een herstelplan geschreven in het kader van streven naar herstelbetaling door Nederland voor het slavernijverleden. “We hebben een blauwdruk met projecten, investeringsgebieden en financieringsmodellen. We zijn voorbereid. Wat nu nodig is, is politieke wil – hier én in Nederland.” Dat zei voorzitter Armand Zunder tijdens een matig bezochte lezing op het Frimangronplein.

Initiatiefnemer stichting Grani Boni Nederland-Suriname ziet het evenement, aangeduid als ‘campagne’, als onderdeel van een bredere bewustwordingsbeweging. Binnenkort wordt een Nederlandse delegatie verwacht om te praten over het zogeheten Bewustzijnsfonds, waarvan 33 miljoen euro bestemd is voor Suriname. Er kwamen tijdens de inleiding nauwelijks nieuwe feiten aan het licht en het was veelal herhaling van wat eerder vaker op diverse podia is gezegd.

“Verdeel en heers zit diep, maar eenheid in visie is de sleutel tot vooruitgang”Kofi Davids

Genoegdoening

Zunder: “Waarom heb ik voor dit onderwerp gekozen? Omdat we nog niet vrij zijn. We hebben recht op genoegdoening. Niet als bedelaars, maar als mensen die weten dat er historisch onrecht is gepleegd en dat daar iets tegenover moet staan.”

Hij sprak over het belang van genoegdoening, niet als vorm van wraak, maar als stap op weg naar erkenning, gerechtigheid en gezamenlijke vooruitgang. “Het gaat om meer dan geld, het gaat om rechtvaardigheid, eenheid en toekomst.” Zunder stelde dat herstelbetaling geen gift is maar een fundamenteel recht.

Hij wees erop dat de economische bloei van Nederland niet los mag worden gezien van het slavernijverleden. Suriname werd meer dan tweehonderd jaar lang systematisch uitgebuit als wingewest. “De slavernij was geen zwarte aangelegenheid. Het was een Europees project, georganiseerd, gelegitimeerd en wettelijk verankerd.”

Hij verwees daarbij naar internationale rechtsprincipes en VN-resoluties waarin het recht op compensatie voor historisch onrecht wordt erkend. Herstel betekent volgens hem dan ook meer dan financiële compensatie. “Herstel moet ook cultureel, psychologisch, moreel en institutioneel zijn.” Investeren in onderwijs, gezondheidszorg, wetenschappelijk onderzoek en culturele emancipatie zijn voor hem onmisbare onderdelen van die brede aanpak.

Van blauwdruk naar uitvoering

Kofi Davids van stichting Grani Boni Nederland-Suriname riep op tot structurele samenwerking tussen de Surinaamse overheid en de Afro-Surinaamse gemeenschap. “We hebben te maken met de doorwerking van vierhonderd jaar slavernij. Op sociaal, economisch en cultureel vlak zijn de gevolgen nog steeds zichtbaar.”

Davids benadrukte de noodzaak tot eenheid binnen de gemeenschap. “Verdeel en heers zit diep, maar eenheid in visie is de sleutel tot vooruitgang.” De stichting, die meer dan dertig jaar bestaat, pleit voor een gezamenlijke diplomatieke missie van Suriname en Nederland om ‘herstel’ officieel op de agenda te zetten.

Hij waarschuwt dat herstel geen losgeld moet worden. “Zonder structuur is het alsof je geld in een bodemloze put gooit. We pleiten voor duurzame projecten en een coöperatief model waarin middelen blijvend ten goede komen aan de gemeenschap.” Grassroots-organisaties moeten volgens hem daarbij zeggenschap hebben. “Besluiten over onze toekomst moeten niet buiten ons om worden genomen.”

Brede samenwerking noodzaak

Davids benadrukt dat besteding alleen zinvol is als er wordt samengewerkt met nazaten en diaspora-organisaties. “Het succes ligt in verbinding aan beide kanten van de oceaan. Het is tijd voor één vuist, één strategie.”

Ook spirituele leiders worden bij het herstelproces betrokken. Tegelijk waarschuwt Davids voor neokoloniale invloed via religieuze of institutionele structuren. “Het gaat niet om wie betaalt, die bepaalt. Die 66 miljoen is een kruimel. Volgens het Brattle-rapport hebben we recht op triljoenen. Wij eisen regie in handen van het volk.”

Zowel Zunder als Davids deed een beroep op de samenleving om actiever betrokken te raken. “Dit is geen thema voor alleen activisten of historici”, aldus Zunder. “Het gaat ons allemaal aan. Want alleen met gezamenlijk besef kunnen we recht doen aan het verleden en bouwen aan een toekomst waarin iedereen meetelt.”