‘Herinneringen aan mijn Vaderland’ als naslagwerk in Nationaal Archief Suriname

door

Wie in de twintigste eeuw in Suriname heeft gewoond, koestert ongetwijfeld levendige herinneringen aan de straattaferelen die het stadbeeld in Paramaribo bepaalden. De daguwagi die de ochtend aankondigde, de fietsambulance die zieken zo voorzichtig mogelijk over hobbelige zandwegen naar het ziekenhuis vervoerde, de drukte bij het centraal treinstation Valliantsplein en markante straatfiguren als Gudu Gudu Thijm, Mis’ (Spreek uit ‘mies’) Koosje en Dokter Koso. Beelden die ouderen vandaag de dag zich voor de geest kunnen halen, maar voor anderen voortleven in de inmiddels vijfdelige boekenreeks ‘Herinneringen aan mijn Vaderland’ van Henna Spalburg. Ze hield hierover in het Nationaal Archief Suriname (NAS) een presentatie.

Tekst en beeld Audry Wajwakana

Dit naslagwerk, waaraan ze ruim vijftien jaar geleden begon, is in januari geschonken aan het NAS. “Voor onderzoekers en liefhebbers van de Surinaamse geschiedenis absoluut een onmisbare bron”, benadrukt Spalburg in gesprek met de Ware Tijd.

Tijdens de presentatie nam de auteur het publiek mee op een reis door de tijd. De in Suriname geboren schrijfster woont in Nederland en heeft ruim 24 boeken geschreven, variërend van kinderboeken tot historische werken en een waargebeurd misdaadverhaal.

“Alles over Suriname interesseert mij”Henna Spalburg

Haar passie voor Surinaamse geschiedenis en cultuur vormt de kern van haar oeuvre. In ‘Herinneringen aan mijn Vaderland’ wekt ze historisch Paramaribo tot leven met persoonlijke verhalen, historische feiten en kleurrijke beschrijvingen van stadsfiguren.

Bij het schrijven van het eerste deel, dat in 2011 is gepubliceerd, kreeg Spalburg steun van historicus André Loor (1931-2013), die het belang van haar werk erkende en een voorwoord schreef, dat donderdag door Audrey Hofwijks-Koenders, onderhoofd van het NAS, werd voorgelezen tijdens de presentatie. Loor benadrukt de waarde van het documenteren van herinneringen als tastbare link met het verleden.

De drijfveer van Spalburg om verloren kennis en verdwenen stadsbeelden te reconstrueren is haar liefde voor ons land. “Alles over Suriname interesseert mij”, zegt ze. Tijdens haar vele bezoeken sprak ze met ouderen, verzamelde historische documenten en deed archiefonderzoek. “Je kan niet thuis zitten en dingen uit je mouw schudden”, vertelt ze lachend.

Straatfiguren

De presentatie was doorspekt met kleurrijke anekdotes over iconische plekken en markante straatfiguren in Paramaribo. “Die waren niet als de huidige straatfiguren, de zwervers, die je nu dagelijks ziet”, verklaart ze.

Spalburg haalde herinneringen op aan de ‘Bokkenbrug’, ooit een houten brug vernoemd naar een Fransman genaamd Boquo en de straatventers die het straatbeeld bepaalden. Zo was daar ‘Gudu Gudu Thijm’, een schilder, dichter en lotenverkoper met een sonore stem die actuele gebeurtenissen in puntdichten verwerkte en ze luidkeels op straat declameerde.

Eén van zijn bekendste spotgedichten ging over een katholieke man die een buitenechtelijke relatie had met een verpleegster. Spalburg las het gedicht voor: “Wan bun bun kerkiman, a go fasi ini grangran. Tjee, mi lobi switi ons. Yu switi moro spons.” En het tweede: “Gudu gudu bidt voor ons, dan krijg je ook een half ons. Je slaapt niet meer op veer of dons, maar kom logeren bij ons.”

Het publiek in het NAS schaterde van het lachen. Ook Mis’ Koosje, een bijna mysterieuze vrouw met een markante loopstijl en marktventer Leo van der Leeuwen, bekend om zijn humoristische verkooptactiek, passeerden de revue. Met een mengeling van humor en historische context wist Spalburg haar toehoorders te boeien.

Paramaribo 1900-1965

Een bijzonder moment tijdens de avond was het verhaal over een historisch gietijzeren schild, dat na de brand van De Nationale Assemblee in 1996 op wonderbaarlijke wijze in Nederland terechtkwam. Via een toevallige ontdekking kwam Spalburg het op het spoor, schreef er een boek over en bracht het terug naar Suriname, waar het nu in het Openluchtmuseum van Nieuw-Amsterdam te zien is.

De presentatie in NAS werd afgesloten met een blik op haar andere werken, waaronder ‘De moord op Louise Klaverweide’, een waargebeurd misdaadverhaal over een moord in Nieuw-Nickerie in 1933. Zij kreeg de processtukken in handen met het verzoek het verhaal te schrijven. Echter, het was voor haar emotioneel zwaar en het lukte pas bij de derde poging. Bij de aanschaf van het boek ontvangt de koper een theelichtje met het verzoek dit te branden bij het lezen, als eerbetoon aan de tragisch omgekomen jonge vrouw.

In de vijf delen van ‘Herinneringen aan mijn Vaderland’ documenteert Spalburg het dagelijkse leven in Paramaribo van 1900 tot 1965: van stadsgezichten tot sociale gebruiken, van volksverhalen tot de transformatie van Paramaribo door de jaren heen. De reeks is zo populair dat ze volledig is uitverkocht. Voor een herdruk zijn minimaal tachtig geïnteresseerden nodig. Tijdens de presentatie werd de volledige vijfdelige serie tentoongesteld in een vitrinekast, waardoor bezoekers een indruk konden krijgen. Spalburg heeft recent aan de bibliotheek van het Cultureel Centrum Suriname boeken aangeboden.

De volledige vijfdelige serie van ‘Herinneringen aan mijn Vaderland’ werd …