Herdenken en vieren

door

KEVINS KIJK / Kevin Headley

Als kind keek ik er altijd naar uit om er op 1 juli, Ketikoti, op uit te trekken. Samen met mijn moeder ging ik dan bijvoorbeeld naar de Palmentuin, waar van alles was te doen en je vooral lekker kon eten. Soms trokken we naar het Jeugdcentrum, waar er attracties speciaal voor kinderen waren.

Op school gebeurde er meestal iets de dag ervoor. We hadden dan bijvoorbeeld een snoeppauze, er was muziek en je mocht in klederdracht naar school komen. Daarom denk ik bij nationale feestdagen – en vooral als ze gelijkgesteld zijn aan een zondag – direct aan lekker eten, feesten en vooral: vrij zijn!

“Vrij zijn is niet alleen een recht, het brengt ook verantwoordelijkheid met zich mee”

Natuurlijk ga je met de jaren anders kijken naar nationale feestdagen. Ik begon me steeds meer te richten op de betekenis en de diepgang van zulke dagen. Bij Ketikoti staan we stil bij de strijd die de voorouders van Afro-Surinamers en marrons hebben geleverd voor vrijheid. Ze hebben zware, pijnlijke en moeilijke momenten doorstaan.

Zelfs na de officiële afschaffing van de slavernij moesten zij nog tien jaar lang dwangarbeid verrichten voor een karig loon. Maar ondanks al die pijn waren er ook momenten van kracht, zoals het vasthouden aan hun cultuur, die zij, ondanks pogingen tot uitwissing, wisten te behouden en door te geven aan volgende generaties.

Het Sranantongo is daar een sprekend voorbeeld van. Die taal ontstond tijdens de slavernij en groeide uit tot een wezenlijk onderdeel van de Surinaamse samenleving. Ondanks pogingen om haar naar de achtergrond te drukken, onder meer door het Nederlands als officiële taal in te stellen, bleef het Sranantongo zich ontwikkelen. Via muziek bijvoorbeeld, maar ook gewoon in het dagelijkse leven. Daarom vind ik het belangrijk, zelfs noodzakelijk, om deze taal verder te ontwikkelen. Dat begint al met het vaker spreken en gebruiken van het Sranantongo in ons dagelijks leven.

Herdenken of vieren op Ketikoti? Voor mij beide. We moeten de strijd van onze voorouders herdenken én de vrijheid vieren die daaruit is voortgekomen. Het is van groot belang dat we blijven praten over onze geschiedenis, dat we onze helden erkennen en onze cultuur centraal stellen. Want er zijn nog steeds plekken in de wereld waar mensen gevangen zitten: fysiek, sociaal of mentaal. En soms zitten wij zelf nog gevangen in ons hoofd, vast in systemen die proberen ons klein te houden of ons aanleren onze eigen waarde te ontkennen.

Op Ketikoti ga ik zeker lekker eten en genieten van een moment van rust, maar ik sta ook stil bij hoe ver onze samenleving, vooral Afro-Surinamers en marrons, is gekomen. Ik denk na over waar we naartoe willen en moeten. Hoe zorgen we ervoor dat de volgende generaties hun geschiedenis kennen? En hoe bouwen we voort op de fundamenten die zijn gelegd door mensen die ondanks alles standhielden?

Ketikoti roept ook op tot actie. Wat kan ik doen om beter bij te dragen aan de verspreiding van informatie over onze culturen? Hoe zorg ik ervoor dat de waardering daarvoor groeit? Dat zijn vragen die ik aan de lezers wil meegeven. Want vrij zijn is niet alleen een recht, het brengt ook verantwoordelijkheid met zich mee. De verantwoordelijkheid om te herinneren, te vieren en actief bij te dragen aan een samenleving waarin ieder mens telt in waardigheid, in taal, in verhaal.

headleydwt@gmail.com