Goede bestuurscultuur valt wel te vestigen

Door de DNA-voorzitter is geopperd dat er wetgeving dient te komen om goed bestuur in Suriname gestalte te geven. Goed bestuur hangt naar onze mening niet af van wetgeving, maar van een politieke cultuur. Die cultuur wordt eerst gevestigd in politieke partijen en van daaruit sijpelt heoor naar het bestuur van het land. Integriteit stt daat dan hoog in het vaandel. Van het bestuur sijpelt het door naar alle overheidskantoren, ook de wijkkantoren en dependances in de districten. Het stroomt door naar het onderwijs en naar alle parastatale instellingen.

Goed bestuur is een cultuur die moet worden gevestigd en wetgeving kan daarvan onderdeel zijn. Goed bestuur begint met het goede voorbeeld geven door leiders die bijvoorbeeld geen oneerlijk en hypocriet gedrag in hun omgeving dienen toe te laten.

Er wordt al een hele tijd gesproken over good governance, het wordt van ons verwacht van internationale instituten die bijvoorbeeld leningen aan ons verstrekken. Deze instituten dwingen dan goed bestuur af bij de besteding van de middelen die ze beschikbaar stellen. Het heeft echter geen rimpeleffect naar de rest van het bestuur.

We zien dat onder de huidige regering, de president wel op het stuk van corruptie en wanbestuur daden wil stellen. We gelovern wel dat het haar zou kunnen lukken. Maar heel gemakkelijk zal dat niet gaan, omdat de norm en de cultuur in Suriname het omgekeerde zijn van ‘goed bestuur’. Dat zagen we bijvoorbeeld bij de aanstelling van de RvC’s van een aantal parastatale instellingen. De president heeft een oproeping geplaatst om de ‘voorzitters’ van de RvC’s in te vullen, maar het is juist handig als de president zelf een gedegen leider kiest met wie zij goed overleg kan hebben. Het zijn juist de overige commissarissen in de RvC’s die gekozen dienen te worden uit capabele sollicitanten die dan zakelijk hun werk uitvoeren. We hebben gezien dat de president hier toch aan vast heeft gehouden dat de RvC’s aangedragen worden vanuit de politiek. Dat is dan een politieke cultuur en de president heeft niet gedurfd die te doorbreken.

Maar inderdaad kan er hierop wetgeving komen waarbij dan wordt beslist dat ten eerste dat er een oproep komt om te solliciteren voor alle posten van de RvC’s (behalve eventueel die van de president-commissaris). Ten tweede kan dan ook worden opgenomen in de wet dat het bestuur, ter waarborging van de gelijke behandeling, publiceert wie allemaal hebben gesolliciteerd en wie zijn gekozen en wie niet. Voor de openbare dienst (dus onder andere de ministeries) is er via FISO getracht om personeel aan te trekken en te benoemen en promoveren op basis van ‘merits’, dus kennis en kunde (diploma’s, anciënniteit en werkervaring).

Goed bestuur draait vooral om hoe het bestuur functioneert, hoe besluiten worden genomen bijvoorbeeld. Het draait ook om het belangrijke aspect van transparantie: het geven van openheid van zaken waardoor er geen behoefte bestaat bij burgers om documenten te lekken naar de pers. In Suriname en bij de Surinaamse overheid is er geen cultuur van transparantie, juist van geheinhouding.

De Wet Openbaarheid van Bestuur heeft de vorige regering beloofd en niet gerealiseerd. De huidige president lijkt wel de leider die dit in staat is te organiseren. Zij heeft tijdens haar periode in DNA het hoogste college van staat gedigitaliseerd en alle muren gesloopt. Heel veel belangrijke informatie van de DNA is openbaar, waaronder wetsvoorstellen en goedgekeurde wetten. Daardoor hoeven juristen bijvoorbeeld niet met stapels wetboeken te sjouwen. Er is een tv-kanaal speciaal voor DNA en alle openbare vergaderingen zijn live te zien.

Goed bestuur (of governance) is het efficiënt en integer functioneren van een organisatie, waarbij de nadruk ligt op het behalen van doelen, het voldoen aan wettelijke en ethische standaarden, en het creëren van waarde voor alle belanghebbenden.

Sleutelprincipes zijn onder meer openheid, integriteit, verantwoording, efficiëntie, en het vermogen om te leren en zich aan te passen aan veranderende omstandigheden.

Nederland bijvoorbeeld kent een ‘Gedragscode goed openbaar bestuur’. De Code goed openbaar bestuur beschrijft hoe een overheidsbestuur hoort te werken. Zo weten burgers wat zij van de overheid kunnen verwachten. Bijna alle besturen van het Rijk, provincies, gemeenten, waterschappen en politie werken via de code goed openbaar bestuur. De code is gemaakt om de professionaliteit en betrouwbaarheid van het openbaar bestuur in Nederland te vergroten. Volgens de Code goed openbaar bestuur moet elk overheidsbestuur zich houden aan een aantal regels. Het bestuur is open en integer, zowel binnen de eigen organisatie als naar andere overheidsorganisaties. Het bestuur geeft duidelijke informatie over procedures en besluiten. Het bestuur weet wat er leeft in de samenleving, luistert naar vragen en ideeën van burgers bij onderwerpen die hen aangaan en legt verantwoording af aan burgers over wat er met hun ideeën is gedaan. Het bestuur zorgt ervoor dat de organisatie altijd te bereiken is via meerdere kanalen: de telefoon, internet en balie. Het bestuur maakt duidelijk wat de burger mag verwachten.

Het bestuur maakt de doelen van de organisatie bekend en neemt beslissingen die nodig zijn om deze doelen te behalen. Verder neemt het bestuur alleen beslissingen en maatregelen waartoe het bevoegd is. Ze leeft de daarbij geldende wet- en regelgeving na en kan alle beslissingen altijd rechtvaardigen.

Een andere waarde in het systeem is ‘Lerend en zelfcorrigerend vermogen’. Het bestuur leert van fouten en andere ervaringen om de prestaties te verbeteren, kijkt en leert van de manier van werken bij andere overheidsorganisaties en laat zich controleren. Een andere pijler is verantwoording. Het bestuur legt aan de omgeving verantwoording af over het beleid. Op zich niet zo moeilijk, maar dan moeten grappenmakers bij de overheid in het landsbestuur ophouden om een grappenmaker te zijn. Het kan worden afgedwongen, maar nogmaals: het hangt van de politieke wil die een andere bestuurscultuur wil gaan vestigen.

...