Gevallen kabinet-Schoof gaat demissionair verder

door

DEN HAAG — De val van het kabinet in Nederland na elf maanden is een feit. Premier Dick Schoof heeft dinsdag het ontslag van zijn kabinet aangeboden aan koning Willem-Alexander. Woensdag (morgen) legt de demissionaire premier in de Tweede Kamer een verklaring af over de val van het kabinet en de gevolgen.

De val hing eerder op de dag al in de lucht toen Geert Wilders, leider van de Partij voor de Vrijheid (PVV) zijn vertrek uit de coalitie bekendmaakte uit onvrede over het asielbeleid, dat volgens hem niet streng genoeg was. Door mede-coalitiegenoten Nieuw Sociaal Contract (NSC) en BoerBurgerBeweging (BBB) werden nog gespeculeerd op een doorstart van het kabinet, maar die kwam er niet.

“We verwachten dat we Nederland ook demissionair een dienst kunnen bewijzen”Premier Dick Schoof

Onverantwoord

Het leek eerder dinsdag ook erop dat een aantal PVV’ers met wat afstand tot de partij toch wilde aanblijven. Genoemd werden onder anderen minister Beljaarts van Economische Zaken en staatssecretaris Coenradie van Justitie en Veiligheid. Echter, in de spoedministerraad van dinsdagmiddag in het Catshuis is besloten dat ook zij uit het kabinet stappen.

Volgens Schoof is het kabinet gevallen omdat er bij één van de coalitiepartijen, de PVV, de wil ontbrak. Hij noemde het besluit van de PVV om zich terug te trekken “onnodig en onverantwoord”. Toch verwijt hij Wilders of de andere partijen niets. “Ik betreur het wel. Het had niet zo gehoeven.”

Koning Willem-Alexander heeft vanwege de val van het kabinet zijn staatsbezoek aan Tsjechië ingekort. Hij zal woensdag, na de eerste dag van het staatsbezoek, terugkeren naar Nederland. Koningin Maxima blijft wel de tweede dag van het bezoek. “Het is na de val van een kabinet gebruikelijk dat de koning spreekt met zijn vaste adviseurs: de vicepresident van de Raad van State en de voorzitters van de Eerste en Tweede Kamer”, werd toegelicht. Voormalig minister Beljaarts maakt vanwege het ontslag geen deel meer uit van de delegatie die Tsjechië bezoekt.

Demissionair

Het kabinet-Schoof werd begin juli vorig jaar beëdigd. Nu Schoof het ontslag heeft aangeboden aan de koning, is het kabinet officieel demissionair. Dat houdt in dat ministers en staatssecretarissen vooral lopende zaken afhandelen. In een demissionaire periode komt een kabinet doorgaans niet met nieuw beleid. De portefeuilles van de PVV-bewindslieden worden verdeeld onder de overgebleven coalitiepartijen: Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD), NSC en BBB.

Schoof zei dat zijn demissionaire kabinet er alles aan zal doen om besluiten te nemen die nodig zijn. “We zullen alles op alles zetten binnen de ruimte die de Kamer biedt om meerderheden te zoeken. We verwachten dat we Nederland ook demissionair een dienst kunnen bewijzen.”

Op de vraag of belangrijke zaken als het stikstofbeleid zullen komen stil te liggen, zei de premier dat dit wat hem betreft niet zal gebeuren. Hij noemde veiligheid, economie, het woningtekort en greep krijgen op migratie belangrijke thema’s. “Die vragen om daadkracht en niet om uitstel.”

Nieuwe verkiezingen

Het demissionaire kabinet zal hoogstwaarschijnlijk nog maanden blijven zitten, in afwachting van verkiezingen en de daaropvolgende vorming van een nieuwe coalitie. De vorige keer zat er nagenoeg een jaar tussen de val van kabinet Rutte-IV en de beëdiging van het kabinet-Schoof. In augustus zullen de demissionaire ministers moeten onderhandelen over de begroting voor Prinsjesdag. Dat was ook al zo bij de demissionaire kabinetten Rutte-III en Rutte-IV.

Intussen moet het kabinet op advies van de Kiesraad een geschikte datum vaststellen voor de Tweede Kamerverkiezingen. Het wordt in ieder geval na het zomerreces. Bij het vaststellen van een datum moet onder meer rekening worden gehouden met de uitvoerbaarheid: zo moeten gemeenten genoeg tijd hebben om bijvoorbeeld stembureaus te organiseren en vrijwilligers te vinden. Dat maakt het zeer aannemelijk dat de kiezers pas ergens dit najaar hun stem kunnen uitbrengen.