Franse douane draagt onderschepte precolumbiaanse artefacten over aan Suriname

door

Tekst en beeld Audry Wajwakana
PARAMARIBO — “Ze zien eruit als vier stukken stenen en iemand zonder kennis over diamant of goud, die zoiets vindt in de jungle zal de waarde niet inzien.” Dat zegt de archeoloog Santosh Singh, directeur van Stichting Surinaams Museum aan een delegatie van Franse douaniers uit Frans-Guyana. De Franse douane heeft recent bij een controlepost precolumbiaanse bijlfragmenten onderschept. Ze werden gesmokkeld door Surinaamse goudzoekers in het grensgebied van Suriname en Frans-Guyana.

“Douaniers zijn niet meer alleen belast  met grensbewaking en het innen van belasting, maar spelen ook een cruciale rol bij bestrijding van smokkel en bescherming van cultuurhistorische schatten“
Nicolas de Lacoste, Franse ambassadeur
De archeologische artefacten zijn dinsdag door een delegatie van Franse douaniers via de Franse ambassade in Suriname officieel overgedragen aan Stichting Surinaams Museum. Dit gebeurde in een historisch houten kantoorpand tegenover het Museum in het Fort Zeelandia. De douaniers hebben volgens Singh laten merken te beseffen wat erfgoed en de waarde er van is.
Minstens 1000 jaar oud
Het archeologisch materiaal – resten van stenen bijlen uit de precolumbiaanse periode – zijn vermoedelijk gevonden in het Toematoe-gebied nabij de Merian goudconsessie in het zuidoosten van het district Sipaliwini en is naar schatting minstens duizend jaar oud. Singh benadrukt dat deze vondsten niet alleen materiële waarde vertegenwoordigen, maar ook belangrijk zijn voor het behoud van de Surinaamse cultuur en identiteit. Er zijn verschillende redenen waarom zulke historische voorwerpen erg gewild zijn. Singh.
“Een artefact kan bijvoorbeeld ongeveer  SRD 1500 kosten. Het wordt vaak gebruikt voor (spirituele) rituelen, zoals bij een wasi.” Behalve het financiële en spirituele aspect vinden mensen het ook mooi om iets ‘ouds’ in hun huis te hebben. “Zoiets wordt soms aan een kennis of familielid cadeau gegeven”, weet Singh sinds hij jaren geleden goudzoekers sprak. “Dit toont echter aan dat veel mensen niet beseffen wat ze eigenlijk doen.”
Hij wees op de eigen verantwoordelijkheid om bij zulke vondsten de artefacten onaangeroerd te laten en de autoriteiten, waaronder de Dienst Archeologie, op de hoogte brengen, zodat verdere stappen kunnen worden ondernomen. Het intact houden van de vondsten zijn voor archeologen belangrijk om een volledige geschiedenis van een locatie te reconstrueren. “Het wegnemen van artefacten door goudzoekers en smokkelaars maakt dit proces ingewikkelder en leidt tot onvolledige verhalen”, zegt Singh.
Onderscheiding
Jupta Itoewaki, een vertegenwoordiger van de Wayana inheemse gemeenschap, pleitte voor meer betrokkenheid van inheemse volken bij dit soort processen, omdat de vondsten vaak op hun grondgebied worden gedaan. Zij benadrukte dat artefacten niet alleen voor hen als inheemsen van historische waarde zijn, maar ze kunnen ook als bewijs dienen voor de grondenrechten van inheemse volkeren.
Dweight Warsodikromo, directeur Cultuur, erkent het belang en beloofde verdere samenwerking en onderzoek naar de vondsten. Hij stelde dat nieuwe wetgeving, zoals de geplande erfgoedwet, van essentieel belang is om de bescherming van cultureel erfgoed in Suriname te waarborgen. De Franse ambassadeur in Suriname Nicolas de Lacoste en de directeur van de douane in Frans-Guyana Richard Marie onderstreepten het belang van samenwerking op het gebied van cultureel erfgoed en de rol van de douane bij de bescherming hiervan.
De officiële overhandigingsdocumenten werden daarna ondertekend. De bijeenkomst werd afgesloten met een bijzonder eerbetoon aan de Franse douane inspecteur Ulysse de Gendt, die een medaille ontving voor zijn bijdrage aan de bescherming van erfgoed. “Het is een Franse traditie dat personen die bijzondere prestaties in de samenleving leveren geëerd worden”, legde de Franse ambassadeur uit. Hij benadrukte de complexiteit van het werk van douaniers en het gevaar waarmee ze soms geconfronteerd worden. “Zij zijn niet meer alleen belast  met grensbewaking en het innen van belasting, maar spelen ook een cruciale rol bij bestrijding van smokkel en  bescherming van cultuurhistorische schatten”, zei De Lacoste.