Fragiel staakt-het-vuren tussen Iran en Israël kalmeert oliemarkten

door

De ruwe olieprijzen zouden de $100 per vat kunnen overschrijden als de Straat van Hormuz wordt afgesloten, aldus experts. (Foto via Reuters)

De olieprijzen zijn dinsdag sterk gedaald, nadat het erop leek dat Iran verdere aanvallen voorlopig uitstelt. Dat gaf beleggers de indruk dat de vitale Straat van Hormuz — waar 20% van ’s werelds olie doorheen stroomt — voorlopig open blijft.Afgelopen weekend bereikten de olieprijzen nog het hoogste niveau in vijf maanden, nadat de Verenigde Staten Iraanse nucleaire installaties had gebombardeerd. In reactie daarop vuurde Iran raketten af op de Amerikaanse luchtmachtbasis Al Udeid in Qatar. Die aanval leidde echter niet tot slachtoffers en leek eerder bedoeld als symbolische vergelding.Dinsdagochtend daalde de internationale oliebenchmark Brent Crude met meer dan 5,6% en noteerde rond de $66 per vat. De markten reageerden daarmee op de suggestie dat Iran economisch niet hard terugslaat, bijvoorbeeld door de Straat van Hormuz af te sluiten of tankers aan te vallen.Toch blijft de mogelijkheid tot sluiting van de zeestraat een zorg. Iran’s parlement heeft een voorstel tot sluiting goedgekeurd, maar het besluit ligt bij de Opperste Nationale Veiligheidsraad, geleid door een vertrouweling van ayatollah Ali Khamenei.In het verleden heeft Iran vaker gedreigd de Straat af te sluiten, onder meer in 2018 na het terugtrekken van de VS uit de nucleaire deal. Een sluiting zou volgens analisten olieprijzen opdrijven tot boven de $80, of zelfs richting $110 per vat, zoals Goldman Sachs voorspelt.Markten ademen, maar voorzichtigHoewel de aanval op de Amerikaanse basis in Qatar aanvankelijk schrik aanjoeg, interpreteerden analisten de beperkte schade als signaal dat Teheran escalatie voorlopig uit de weg gaat. “Als Iran serieus wilde terugslaan, hadden ze een olietanker tot zinken gebracht in de Straat van Hormuz,” schreef Robin Brooks, senior fellow bij Brookings Institution, op X.Onafhankelijk van het conflict bevindt de oliemarkt zich al in een overgangsfase. In mei besloot OPEC om de productie in juli met maximaal 411.000 vaten per dag te verhogen, een stap richting afbouw van de productieverlagingen die tijdens de coronapandemie werden ingevoerd.Er zijn ook buffers beschikbaar. Saudi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten kunnen samen zo’n 2,5 miljoen extra vaten per dag leveren, aldus analysebureau Third Bridge Capital. Daarmee kunnen ze een tekort tijdelijk opvangen.Iran zelf is goed voor 4% van de wereldwijde olieproductie. Vanwege sancties gaat het grootste deel daarvan naar China, dat ongeveer 1,6 miljoen vaten per dag afneemt — bijna 90% van Iran’s olie-export.China kwetsbaar, VS waarschuwtHogere energieprijzen kunnen China economisch raken, zeker gezien de bestaande Amerikaanse importtarieven. “Olieprijzen zijn wereldwijd met elkaar verbonden. Een verstoring in de Straat van Hormuz zou dus ook voelbaar zijn in de VS en Europa,” aldus econoom Abigail Hall Blanco van de Universiteit van Tampa.Opmerkelijk is dat Trump maandag verklaarde dat China Iraanse olie mag blijven kopen, wat een draai in het Amerikaanse beleid lijkt te betekenen. Reuters meldde eerder dat de VS sancties had opgelegd aan Chinese raffinaderijen en havens die Iraanse olie verwerken.In Irak evacueert de staatsoliemaatschappij Basra Oil buitenlandse werknemers, uit angst voor vergeldingsaanvallen op Amerikaanse troepen. BP, dat samenwerkt in het grote Rumaila-olieveld (3,32 miljoen vaten/dag), verminderde de personeelsbezetting, maar zegt dat de productie niet geraakt wordt. Het aandeel BP daalde wel met 1,4% in New York.Ook buiten OPEC+ kunnen producenten als Brazilië, Canada, Guyana en de VS op termijn bijspringen. Maar alleen de VS en Canada kunnen snel opschalen; de andere landen hebben meer tijd nodig.Strategische reserves en politieke risico’sDe VS beschikt over een strategische olievoorraad van 402,5 miljoen vaten, bedoeld voor noodgevallen. Aanvullen van deze reserve zou miljarden kosten en jaren duren.Politiek gezien kan de situatie ook risico’s opleveren voor Trump, die eerder op Truth Social riep: “Iedereen houd de olieprijzen laag, ik houd het in de gaten.” Hoewel benzineprijzen sinds vorig jaar met 12% zijn gedaald, blijft inflatie een aandachtspunt — voedselprijzen liggen 2,9% hoger dan vorig jaar.De olieprijzen zijn voorlopig in rustiger vaarwater terechtgekomen. Maar zoals sectoranalist Peter McNally opmerkte: “Het blijft een vloeibare situatie.”