Finaal antwoord Fiti Makandra op spijtbetuiging Nederlandse koning

door

‘Verzoeningsdag was voor ons belangrijkste’

Precies om middernacht valt de muziek stil te Zanderij 1. De sterren staan afgetekend tegen een heldere hemel zoals het in de droge tijd vaker te zien is in Suriname. Zij zijn de stille getuigen geweest van de smeekbeden en feestkreten van de aanwezigen zaterdag bij de grote verzoeningsdag georganiseerd door Fiti Makandra. Of de kosmos positief zal reageren op deze noodkreten zal nog moeten blijken. “Belangrijk is dat er een stap is gezet. Deze dag is heel belangrijk voor ons als leiders van Fiti Makandra”, verklaart granman Albert Aboikoni van de Saramaccaners tegenover de Ware Tijd.

Tekst en beeld Euritha Tjan A Way

Het weekend markeerde het hoogtepunt van een proces dat twee jaar geleden heel klein opstartte. Het begon op initiatief van Aboikoni die vond dat het niet goed gaat met zwarten in Suriname. Hij had gesprekken met enkele leiders uit de zwarte gemeenschap en vond medestanders. De excuses van de Nederlandse koning Willem-Alexander, die op 1 juli 2023 werden geuit, brachten het proces in een stroomversnelling.

“Wij moeten het eerst met elkaar eens zijn, eerst met elkaar kunnen vinden, voordat we die vergiffenis kunnen schenken aan een ander. Die eenwording is wat we willen realiseren”Granman Albert Aboikoni

Fiti Makandra is een beweging van traditionele zwarte en inheemse leiders in Suriname die werd opgericht om de koning, die niet alleen excuses had aangeboden. maar ook vergiffenis vroeg voor het slavernijverleden, een antwoord te geven. “We hebben dialoogsessies gehad in vrijwel alle zwarte leefgemeenschappen. Wij zullen trachten die gedachten bij elkaar te brengen en een antwoord te formuleren op de vraag om vergiffenis van de koning”, legt Aboikoni uit.

Eenwording

Toch noemt hij de verzoeningsdag zaterdag de belangrijkste dag voor de leiders van Fiti Makandra. “Wij moeten het eerst met elkaar eens zijn, eerst met elkaar kunnen vinden voordat we die vergiffenis kunnen schenken aan een ander. Die eenwording is wat we willen realiseren”, blikt Aboikoni tevreden terug aan het einde van de dag die begon met toespraken in een grote tent te Zanderij 1.

Daar gaven Aboikoni, Muriël Fernandes, voorzitter van de Vereniging van Inheemse Dorpshoofden in Suriname en de kerk namens de mensen die zij vertegenwoordigen hun zegen aan de bundeling. “Laten we vanaf vandaag de slechte gedachten die we hadden over elkaar en over onze conflicten achterwege laten. En laten we samen optrekken voor de realisatie van onze grondenrechten. Wij als inheemsen hebben de zwarten ontvangen in dit land, wij staan positief tegenover dit initiatief”, klonk Fernandes.

Granman Simeon Glunder van de stam der Aluku is niet aanwezig wegens een sterfgeval. Maar de grote afwezige is granman Bono Velanti van de Aucaners. Hij heeft zich niet gecommitteerd aan dit traject met Fiti Makandra

Verzoening beklonken

Met apintidrum, belangrijke boodschappen en een vergevingsritueel werd de verzoening beklonken. Water in een kalebas als teken van vrede en verbond werd als eerste gedeeld met kapitein Miep Pelenapin van de Wayana en granman Jimmy Toeroemang van de Trio. “De inheemsen waren de eerste bewoners hier, dus we geven ze die eer”, klonk de uitleg daarbij. Vervolgens werden links en rechts krachtige brasa uitgedeeld, terwijl de kalebas met water de ronde deed.

“Pe den someni orga fu blakasma de? Te a ben de wan poku dan was er hier geen doorgang”, merkte een bezoeker kritisch op. “Hou je mond, jij bent er toch?”, beet een vrouwelijke bezoeker toe.

Na terugkeer in de tent mocht iedereen die daartoe behoefte had een boodschap geven. De algemene strekking was dat het momentum niet uit handen moet worden gegeven. “Want nu zijn het woorden, laten onze daden hier ook naar staan.”

Dominee Carl Breeveld was als voorzitter van het scholenbestuur van de Evangelische Broedergemeente in Suriname ook van de partij. “Ik vind dit een machtige dag. Voor zwarten is het belangrijk te weten wie we zijn en waar we vandaan komen. De essentie en de impact daarvan hebben we niet altijd doorgehad.”

Breeveld maakte een koppeling met het onderwijs in het binnenland. “Het is een enorme uitdaging om dat naar een hoger niveau te tillen, maar het is echt nodig voor het bewustwordingsproces.”

Kritiek

Zowel Breeveld als Aboikoni brak een lans voor zij die kritiek hebben op het proces of die nog niet zover zijn. “We moeten ze de tijd gunnen, het komt wel”, zei Breeveld.

Aboikoni is degene op wie veel van de kritiek gericht is. Via voices van vooral marronbroeders en -zusters wordt geen spaan heel gelaten van het initiatief. Met rustige blik en een stem die beheerst klinkt, zei hij dat kritiek goed is. “Dat houdt ons scherp. Er zijn twee soorten kritiek. Mensen die het niet snappen en aan hen wil ik het weer uitleggen. En mensen die dit niet willen. Dat is wat anders. Aan de mensen die zeggen dat een gran krutu niet in de stad gehouden kan worden, zeg ik: ‘Cultuur is dynamisch. Welke residentie van welke granman zou zoveel mensen kunnen huisvesten tegen deze redelijke prijs?’ Het is een omstandigheid. Laten we teruggaan naar het gezag van onze traditionele leiders en daarop vertrouwen”, aldus Aboikoni.

De gran krutu die donderdag begon en maandag eindigt is deels gefinancierd door gelden van de Nederlandse overheid. Het antwoord dat wordt geformuleerd, zal ook aan Nederland worden gepresenteerd.