FHR opent academisch jaar: ‘Echt leren is kritisch bevragen’

door

Tekst en beeld Edwien Bodjie
PARAMARIBO — “Het ultieme doel van leren is bevragen. Echt leren gaat over nieuwsgierigheid, over het durven stellen van vragen, zelfs als je bang bent dat je het antwoord niet zal begrijpen.” Met deze woorden opende Sharda Ganga dinsdagavond haar presentatie in de Grote Stadskerk tijdens de openingsbijeenkomst van het FHR Institute for Higher Education.

Ganga, gevraagd om te spreken over het thema ‘Tegen de stroom in: Educatie als daad van verzet’, benadrukte het belang van kritisch denken en het voortdurend openstaan voor nieuwe ideeën en perspectieven. Ze hield de studenten de noodzaak om altijd kritisch te blijven, ongeacht de situatie, voor. “Leren is essentieel, maar dat doe je niet alleen via scholen en opleidingen”, maakte ze duidelijk. “Echt leren gebeurt ook op straat, bij je familie en op de werkvloer. Het is een dialectisch proces: je leert samen, in gesprek met anderen.”

“Het vermogen om te transformeren heeft niet alleen te maken met intelligentie, maar ook met het onderkennen dat je niet alles weet”
Danny Lachman
Voor Ganga is dit type leren niet vanzelfsprekend in de Surinaamse samenleving, wat zij deels toeschrijft aan de koloniale en slavernijgeschiedenis van het land. Volgens haar draagt de samenleving nog steeds de overblijfselen van een cultuur die blind respect voor autoriteit aanmoedigt. “We zijn opgevoed met het idee dat we gezag zonder vraagtekens moeten respecteren, zonder het recht om te bevragen”, haalde ze aan.
Echter, dit leidt, aldus de inleider, tot een eenrichtingsverkeer in de relatie tussen leraar en leerling, machthebber en burger. “De leerling wordt gezien als een vat dat moet worden gevuld, zonder ruimte voor kritische reflectie.”
Onderwijs en machtsstructuren
Ganga hekelde een bepaald type onderwijs dat volgens haar studenten probeert te conformeren in plaats van hen te leren zelfstandig te denken. “Het onderwijs zou een plek moeten zijn waar kritisch denken wordt gestimuleerd”, vond ze. “Maar in plaats daarvan zien we een systeem dat erop is gericht de status quo te behouden en mensen te produceren die meedraaien zonder te bevragen.”
Ze ging zelfs een stap verder door te suggereren dat politici mogelijk bewust het ministerie van Onderwijs links laten liggen bij coalitievormingen. “Misschien is het doel wel om een onderwijsstructuur in stand te houden die volgzame burgers opleidt, mensen die zonder na te denken achter leiders aanlopen en enkel het systeem in stand houden.” Dat type onderwijs, zo waarschuwde ze, produceert “eenheidsworsten die niet durven af te wijken of te bevragen”.
De rode draad in Ganga’s presentatie was de oproep aan studenten om tegen de stroom in te zwemmen en altijd te blijven bevragen. “Bevragen is de kern van leren”, benadrukte ze. De inleider riep de studenten op om niet klakkeloos mee te gaan in de bestaande structuren, maar altijd kritisch te blijven, zelfs als dat ongemakkelijk is.
‘Oliedollars’
Dinsdagochtend vond de ondertekening plaats van het definitieve investeringsbesluit (FID) tussen Staatsolie en TotalEnergies om het Granmorgu offshore olieproject tot ontwikkeling te brengen. Ganga bleef ook stilstaan bij deze “historische dag”. “Een grote stap in de ontwikkeling van Surinames oliesector”, noemde ze het.
Echter, ze vroeg zich tegelijkertijd af of het land er klaar voor is. Ze vergeleek de situatie met Nigeria en Noorwegen. Nigeria, één van de grootste olieproducenten ter wereld, heeft door een gebrek aan planning en visie weinig profijt gehad van zijn oliegelden. “Het land is er niet beter van geworden”, stelde ze. Daarentegen had Noorwegen, al decennia vóór de vondst van olie, duidelijke doelen en een plan. Ganga waarschuwde dat Suriname dezelfde fouten als Nigeria moet vermijden.
Leerproces in transitie
Naast Ganga sprak Danny Lachman, directeur van Stichting Planbureau Suriname, tijdens de openingsbijeenkomst. Zijn presentatie ‘The Ever-Transitioning Brain’ richtte zich op de voortdurende veranderingen en aanpassingen die het menselijke brein doormaakt in het leerproces. “Als we de krant openslaan, zien we vaak de woorden verandering, omslag, en metamorfose”, zei hij. Lachman haalde aan dat één woord vaak ontbreekt: transitie. Volgens hem is dit jammer, omdat bij transities juist de geleidelijke verandering centraal staat. “Het vermogen om te transformeren heeft niet alleen te maken met intelligentie, maar ook met het onderkennen dat je niet alles weet.”
Hij moedigde de studenten aan om nieuwsgierig te blijven, adaptief te zijn, vragen te durven stellen en buiten de gebaande paden te treden. “Als je het maximale uit je studie wil halen, neem deze houding aan. Dat zal het verschil maken, zowel voor jezelf als voor je bijdrage aan de toekomst van dit land”, aldus Lachman.

Danny Lachman moedigde de studenten onder meer aan om buiten de gebaande paden te treden.