Feitelijke analytische beschouwing: Oorzaak en gevolg Surinaamse crisis

Het analyseren van de Surinaamse crisis in een juiste context is op zich een complexe aangelegenheid die heeft te maken met de zwaar door de politiek gepolariseerde geaardheid ervan. De steeds groter wordende tegenstelling in de publieke opinie concentreert zich niet op de reële oorzaken, om daaruit ‘lessons learned’ te halen voor de toekomst, maar op beleidsymptomen, op personen en partijpolitieke opvattingen over de crisis. Een feitelijke verifieerbare analyse leert dat niet alleen de oorzaak van de crisis bewust wordt gebagatelliseerd, maar dat het politieke vuil waarmee wordt gesmeten ten gunste is van enge partijpolitieke opvattingen en bijdraagt aan de al bestaande politieke crisis waarmee Suriname sinds zijn onafhankelijkheid kampt.
Tekst en beeld Wilfred Leeuwin

Samenvattend wordt de Surinaamse (economische) crisis van de afgelopen jaren min of meer toegeschreven aan vijf hoofdoorzaken: politieke beleidsverandering in 2010, van het derde kabinet-Venetiaan naar twee kabinetten-Bouterse, slecht en verkeerd leenbeleid kabinet-Boutere met als gevolg een torenhoge schuld, slecht financieel en monetair beleid, corruptie en daling van de prijzen van Surinames belangrijkste exportgoederen, zoals goud en olie, en de stopzetting van de alumina-productie.

“Suriname werd zwaar getroffen door de daling van de internationale prijzen van belangrijke exportproducten, zoals goud en olie en de beëindiging van de aluminiumoxideproductie”
IMF
Hoewel de crisis niet alleen heeft te maken met de politieke regeringen na 2010 tot heden (Bouterse I en II en Santokhi), zijn het deze twee die – afhankelijk van hun positie in die periode – direct ermee hebben te maken. De sterk beïnvloede publieke opinie over de crisis wordt dan ook met name door deze twee politieke uitersten beheerst.
De meest bekende ‘mythe’ vanaf 2010 tot aan en na de verkiezingen in mei 2025 is en zal zijn die van de NDP onder leiding van Bouterse als de veroorzaker van de crisis en de VHP onder leiding van Santokhi als redder van Suriname uit die crisis. Het is de constante tegenstelling van ‘the good and the bad guy’.
Vijf oorzaken
In deze analyse is het niet de bedoeling te vervallen in de politiek emotionele context van de crisis, die de publieke opinie beheerst. Het uitgangspunt wordt gehanteerd dat elke politieke constellatie een beleid voert, dat past binnen de partijidealen en kenmerken en daarmee tracht te voldoen aan de belangen van de samenleving.
Oorzaak, gevolg en hoe de politiek met de crisis is omgesprongen, zal en moet op een kwantitatieve (data/getallen) en een kwalitatieve (feitelijke bewoording) analyse zijn gebaseerd. Het oordeel daarover ligt in de eerste plaats bij de samenleving en niet bij de politiek.
In lijn hiermee kan ten aanzien van de vijf oorzaken van de crisis verifieerbaar worden geanalyseerd dat:
Politieke beleidsverandering in 2010 niet als oorzaak kan worden opgevoerd, omdat geen enkele verandering van het politieke beleid zou hebben kunnen voorkomen dat de crisis zich manifesteerde.
Uit zowel de kwantitatieve als kwalitatieve data blijkt dat het leenbeleid van de regering-Bouterse beantwoordt aan een zeker en – let wel: politieke doel – en rechtmatigheid. Echter, het leenbeleid heeft wel bijgedragen aan het verhogen van zowel de binnenlandse als buitenlandse schuldpositie van Suriname.
Hoewel niet de oorzaak van de crisis, maar als gevolg ervan, is het beleid van de regeringen-Bouterse, met hun sociaaldemocratische idealen, er niet in geslaagd gewenste en prudente macro-economische successen te boeken. Daar kwam pas in 2019 enige verandering in.
Corruptie onder de regeringen-Bouterse kan niet als oorzaak van de crisis worden opgevoerd. Geen enkele regering sinds de onafhankelijkheid in 1975, inclusief die van Bouterse en Santokhi, kan worden gevrijwaard van corruptieve handelingen. Het is daarnaast nog de vraag of bij het opvoeren daarvan als oorzaak moet worden verstaan de definitie van corruptie of het gevoerde politieke beleid als corrupt.
De daling van de prijzen van Surinames belangrijkste exportgoederen, zoals goud en olie en de stopzetting van de aluminaproductie blijken de enige veroorzakers te zijn van de Surinaamse crisis.
Feitelijke analyse van de crisis in contextuele benadering
Het is van belang te kijken naar de historische context van de crisis. Die context heeft direct te maken met de werkelijke oorzaak ervan en hoe de crisis zich de jaren daarop heeft ontwikkeld en er mee is omgesprongen. Nationale en internationale instanties, zoals het Internationaal Monetair Fonds (IMF), de Wereldbank en Inter-Amerikaanse Ontwikkelingsbank, hebben erkend dat Suriname in 2010 een relatief stabiele macro-economische situatie had. Echter, een jaar later begon de crisis voelbaar te worden, wat een grote impact had op de economie.

“Hoe sterker die polarisatie, hoe meer de andere contexten waarin de crisis moet worden bekeken op de achtergrond raken en de publieke opinie in ruime mate kan worden gevoed, alleen om dat ene belang”

In hetzelfde IMF-landenraport wordt zowel een kwantitatieve als kwalitatieve uiteenzetting en ontstaan van de crisis ontbloot. Het IMF beschreef in zijn rapport …

...