Expositie Nola Hatterman: ‘Zwart is ook mooi’

Negen werken van de kunstenares Nola Hatterman zijn tijdelijk te zien in het Kerkelijk Museum aan de Henck Arronstraat. De tentoonstelling werd geopend door bisschop Karel Choennie, die al geruime tijd gefascineerd is door Hattermans werk. De kerkelijk leider deed dat in het bijzijn van lokale kunstenaars, van wie sommigen les van Hatterman hebben gekregen. De sfeer was warm en persoonlijk, met herinneringen aan de vrouw die wordt beschouwd als de moeder van de moderne Surinaamse kunst.

Tekst en beeld Sharon Singh

Eén van de aanwezigen, kunstenaar Rinaldo Klas, behoorde tot de laatste lichting studenten die door Hatterman werd opgeleid. “Ik had een technisch beroep, maar Nola zag iets in mij. Ze overtuigde me om vol voor de kunst te gaan”, houdt hij de Ware Tijd voor. Ook Jules Brandflu, die in zijn jeugd bijna kind aan huis was bij Hatterman, sprak vol bewondering over haar vakmanschap en toewijding.

“Cultuur moet zorgen dat jongeren vaker in aanraking komen met kunst en kunstenaars. Zo groeien ze op met waardering”Ingrid Waldring

Interesse bisschop

Choennie raakte geïnteresseerd in Hatterman toen publicist/schrijver Ellen de Vries hem benaderde met het verzoek om het schilderij ‘L’Adieu de Pierrot’ (Afscheid van de clown, … red.) in langdurige bewaring te nemen. Zij schreef ook de biografie van de kunstenares.

De bisschop besloot zich te verdiepen in het leven van de kunstenares. “In die tijd werden zwarte mensen vaak karikaturaal afgebeeld: dikke lippen, brede neus, grote oren, altijd een beetje denigrerend. Nola begon als één van de eersten met het realistisch en waardig afbeelden van zwarte mensen. Pas toen werd zichtbaar: zwart is ook mooi.”

Hatterman was meer dan alleen kunstenaar: ze zette kunst in als middel tot bewustwording. “Ze bracht zwart bewustzijn naar boven. Ze liet zien dat het westerse ideaal niet per se het schoonheidsideaal hoeft te zijn. In kerken zie je Maria, Jozef, Gabriël als wit. In haar optiek waren het kleurlingen. Maar elke tijd heeft z’n eigen uitdagingen. Voor ons is dat onder meer milieuverontreiniging, de kloof tussen rijk en arm en ook thema’s als huiselijk geweld en kindermishandeling. Kunst die dit zichtbaar maakt, dwingt je om stelling te nemen. Ik hoop dat de jongeren zich hierdoor laten inspireren.”

Masker

‘L’ Adieu de Pierrot’ blijkt een favoriet werk te zijn van de bisschop. Het schilderij werd rond 1980 gemaakt en heeft voor de kerkelijk leider een bijzondere betekenis. “Nola maakte het tijdens haar spirituele overgang: ze bekeerde zich van het protestantisme tot het katholicisme. Ze was van oorsprong protestant, maar het geloof kreeg pas met de jaren echt een plek in haar leven. Ze werd pas in 1982 gedoopt en stierf in 1984.”

De clown in het werk staat symbool voor het masker dat mensen dragen. “De clown schminkt zich, is soms blij, soms verdrietig, maar het werkelijke gevoel weet niemand. Nola nam afscheid van die façade. Ze wilde zichzelf zijn. Iedereen die God heeft ontmoet, hoeft geen masker meer te dragen.”

(lees verder onder de )

‘L’ Adieu de Pierrot’. In dit portret schilderde Nola zichzelf als Pierrot. De Pierrot symboliseert de tragiek van het kunstenaarsleven.

Ook aandacht voor Surinaamse iconen

De overige werken in de tentoonstelling zijn in bruikleen van onder anderen particulieren, Stichting Surinaams Museum, het directoraat Cultuur en het presidentieel paleis. “Ik heb mijn voelhorens uitgestoken, want ik zou graag willen dat deze expo verder uitbreidt, richting vijftig jaar Srefidensi”, zegt Choennie.

Hij verwijst onder meer naar een indrukwekkend vierluik over slavernij en marronage, waarvan één paneel, ‘De vluchtende slavin’, hangt in het commissariaat in Brokopondo, het district waar de kunstenares heeft gewoond. “Maar wie rijdt helemaal naar Brokopondo om het te zien? Ik hoop dat de districtscommissaris bereid is het tijdelijk af te staan, zodat ook dit werk hier te zien is.”

De expositie loopt tot 26 november. Daarna volgt een nieuwe tentoonstelling met als thema: ‘Surinaamse pioniers’. “Eerst eren we Nola Hatterman: de moeder en na 25 november, Onafhankelijkheidsdag, geven we het podium aan iconen als Soeki Irodikromo, Paul Woei en Jules Brandflu. Die hebben elk hun eigen galerie, maar ook hun werk verdient bredere aandacht.”

Jongeren moeten leren kijken

Ook Ingrid Bouterse-Waldring, aanwezig bij de opening, sprak haar waardering uit over Hatterman. Ze wees op een werk dat verwijst naar de ‘Verdediging van Fort Buku’. Het werk was een favoriet van haar overleden echtgenoot Desi Bouterse. Gevraagd naar het waarom, antwoordde ze: “Het is de buurt waar hij vandaan komt”.

Ze pleit ervoor dat jongeren meer met kunst vertrouwd raken. Dat gebeurt nog veel te weinig. “Op school zou je op zijn minst een halfuurtje les per week in kunst moeten hebben. Dat jongeren leren over onze kunstenaars. Stichting Nola Hatterman zet een …

...