ERFENIS WIJDENBOSCH

Het heengaan van oud-president Wijdenbosch heeft mogen rekenen op respectvolle betuigingen uit vele richtingen. Geen discussies over wel of geen staatseer en geen voortvluchtigheid voor de Paarse bureaucraat inter pares. ‘Mi no danga papira papira sani’, liet Desi Bouterse vaker vallen, en daar waren Jules Wijdenbosch en Errol Alibux juist wél voor. Terwijl respect en ingetogenheid een plek binnen het decorum kennen, kunnen wij niet toelaten dat het gezegde: ‘Over de doden niets dan goeds’, omslaat in het verhullen van de geschiedenis.
Grondwetgever en staatsrechtelijk brein
Wijdenbosch was een staatsrechtelijk en bestuurlijk denker en gedachteleider. Hij kon organiseren, delegeren en vertegenwoordigen. Maar wat hij vooral kon, was jargon aanleveren, om de wil van aanvankelijk het militair regime en later Desi Bouterse, in een politiek bestuurlijk jasje, te gieten. Verzinsels zoals diverse overlegorganen, de voorhoederol in het Nationaal Leger, staatsadviseur, de Veiligheidsraad, regionale organen, de incarnatie van het districtenstelsel hebben her en der wat vingerafdrukken van Wijdenbosch, ondergedompeld in kruit residu.
Waarnemende rollen en presidentschap
Er was een periode dat de betrokkenheid van Bouterse bij diverse misdrijven hem informeel machtig, maar politiek bestuurlijk en internationaal gemeenschappelijk onaanvaardbaar maakten. Zelfs binnen zijn eigen besef, leefde de noodzaak om via avatars zoals Doekhie, Parmessar en het meest vooral Wijdenbosch, een aanwezigheid in die werelden na te streven. Wijdenbosch vervulde vrijwel namens Bouterse, rollen als minister van Binnenlandse Zaken, vicepresident en minister-president in ondemocratische kabinetten, totdat hij als president leiding gaf aan het eerste NDP-kabinet, dat na verkiezingen geformeerd werd in 1996.
President
Wijdenbosch nam over met een dunne marge aan politiek draagvlak, tijdens een controversiële VVV-stemming, tegen de achtergrond van een politieke oversteek van verschillende gekozen DNA-leden. De voorgaande regering had een structureel aanpassingsprogramma uitgevoerd, een vredesakkoord tot stand gebracht en de mijnbouwsector behoorlijk geordend.
Kabinet Wijdenbosch staat gegrift in het geheugen, vanwege extreme hyperinflatie en uiteindelijk massaprotesten. Het beeld van winkels die goederen niet meer van prijs voorzagen, is bekend. Op het middaguur kon in de Surinaamse munt van weleer een koersverlies geboekt worden, als er tegen de prijzen van het ochtenduur afgerekend werd. De reden dat ‘nullen geschrapt’ moesten worden in de regeertermijn die hierop volgde, is omdat de nullen zich vermenigvuldigden tijdens Wijdenbosch. Anders gezegd, hyperinflatie met een factor van meer dan tien.
Monetaire financiering en het fysiek bijdrukken van biljetten, namen dusdanige vormen aan, dat jaren later, opvolgers nog schulden hadden af te lossen aan diverse gelddrukinstellingen in verschillende landen.
Steekpenningen en relatie met Bouterse
In 2012 bekende het bedrijf Ballast Nedam, dat tijdens de regering Wijdenbosch de opdracht verwierf om de brug over de Surinamerivier te bouwen, in die regeerperiode voor meer dan euro 17,5 miljoen aan steekpenningen te hebben betaald aan Wijdenbosch en Bouterse. Wijdenbosch benoemde Bouterse tot staatsadviseur, de enige persoon die deze positie ooit bekleedde, in een poging hem prestige, invloed en diplomatieke bewegingsvrijheid toe te kennen. Na enkele vernederende internationale incidenten, waarbij Bouterse als een ordinaire gezochte crimineel werd behandeld, was het experiment gauw ten einde. De reislust, de decadentie waarmee Wijdenbosch zich voortbewoog, de massieve entourages en het inlijven van passagiersvluchten voor eigen doeleinden, zijn een onderdeel gebleven van hoe regeringsleiders zich sindsdien gedragen. Toch hielp zijn regeertermijn en zijn opstelling ten aanzien van Bouterse om hem te legitimeren en zijn betrokkenheid op politiek bestuurlijk niveau te normaliseren. De latere en tijdelijke breuk was dan wel bedoeld, om afstand te scheppen en leiderschap op eigen merites te verstevigen, maar een bijeffect was, dat Bouterse niet meer volgens het indirecte model wilde werken na de ervaringen met onder meer Haakmat, Chin A Sen en Wijdenbosch. Toch was het de dolksteek van Bouterse in de rug van Wijdenbosch, die bij de hevige protestacties in 1999, de oproep tot aftreden van Wijdenbosch, toeliet.
Een andere erfenis is het gebruik van reshuffelingen en superministers. Op enig ogenblik had nog maar een handjevol vertrouwelingen dubbele ministeries onder zich, en was de chaos compleet.
Ondanks het feit dat de NDP een breed deel van diens achterban te danken had aan de inheemse kiezers en het door Wijdenbosch in eerder stadium geboetseerd kiesstelsel, heeft hij diens regeertermijn niet gebruikt om het grondenrechtenvraagstuk op te lossen of de verzoening welke Venetiaan door middel van de vredesakkoorden gestart was, nader op te pakken.
Hij probeerde de rechterlijke macht met een eigendunkelijke benoeming van een kandidaat-president van het Hof te beïnvloeden, en de rechtspleging heeft zich ongekend hevig verzet hiertegen, door middel van protest en activisme.
Lichtpunten
Waar Wijdenbosch een gefaald en ingekort presidentschap op zijn conto schreef, kreeg hij na verloop van tijd onder de kabinetten Bouterse, de ruimte zijn bestuurlijke inzichten handen en voeten te geven.
De regeertermijn van Wijdenbosch kent enkele lichtpunten. Van het ouderwetse ‘Havenmeesterschap’ werd de Maritieme …

...