Ere wie ere toekomt

Op 1 juli herdachten wij de afschaffing van de slavernij: een dag van rouw, reflectie én hoop. Maar in aanloop tot deze herdenking zien we een ongemakkelijke tendens: erkenning en verering van personen die ooit anderen als eigendom beschouwden. Zo wordt de prominente verering van Elisabeth Samson publiekelijk uitgedragen, en werd recent via het Nationaal Archief onderzoek gepresenteerd naar de Joodse familie Fernandes en hun rol als slaveneigenaren. Hoewel dergelijke bijdragen waardevolle inzichten verschaffen, is het van belang te waken voor een presentatie waarin historische elites worden uitgelicht zonder evenredige aandacht voor het leed van de tot slaaf gemaakten. Ook de feestelijke berichtgeving over de opname van Jodensavanne als Unesco-werelderfgoed—zonder kritische reflectie op het slavernijverleden waarop deze site is gebouwd.De historische waarde van Jodensavanne valt niet te ontkennen. Maar wie herdenkt de ruim 9.000 tot slaaf gemaakten die deze plek met hun bloed, zweet en leven betaalden? De onmenselijkheden, wreedheden, de vernederingen die onze voorouders hebben ondergaan, niets daarover.Officiële communicatie focust op religieuze vrijheid en culturele bloei van de Joodse gemeenschap, maar zwijgt grotendeels over het fundament waarop deze bloei rustte: slavernij. Diegenen die onder onmenselijke omstandigheden leefden en stierven, blijven naamloos. Gezichtloos. Onvermeld.Historicus E.L. Mitrasing herinnert ons in ‘Jews in a Plantation Society’: “De Joden die ooit zelf slavernij kenden, hielden er hier zelf honderden.” En toch prijkt vandaag de naam van een notoire slavenhouder op een museumzaal. Figuren als David Cohen Nassy worden zonder context opgevoerd als helden van het erfgoed, terwijl zij zelf slaveneigenaren waren.Zonder kritische duiding ontstaat verheerlijking zonder verantwoording. En dat is onrecht.De omgang met ons koloniale verleden vereist meer dan monumenten of internationale erkenning. Het vereist structureel eerherstel. Niet alleen voor geschiedkundig evenwicht, maar voor moreel herstel.Daarom doe ik een oproep:● Richt een gedenkplek in op Jodensavanne, ter nagedachtenis aan de tot slaaf gemaakten;● Voorzie de erfgoedsites van permanente, educatieve uitleg over het slavernijverleden;● Betrek nazaten en gemeenschappen actief bij de herdenkingspraktijk;● Heroverweeg wie we publiekelijk eren — en wie we blijven verzwijgen.Andere landen doen het ons voor. Denk aan de Holocaustherdenkingen, waar slachtoffers centraal staan en structurele educatie ingebed is. Moeten wij dan zó anders omgaan met het leed van onze eigen voorouders?Wie zijn verleden niet volledig erkent, zal het nooit werkelijk verwerken. En zonder verwerking, geen gerechtigheid. Laat 1 juli niet slechts een datum zijn. Laat het een begin zijn.”I stand corrected”mr.drs.John J. VredeBronnen:● ‘The Jewish Nation in Suriname’, Universiteit van Amsterdam, prof. E.M. Gans (2005)● Nationaal Archief Suriname – database plantageregisters en slavenregisters● E.L. Mitrasing, Jews in a Plantation Society, Brill Academic Publishers (1998)● Rapport van Unesco-werkgroep Jodensavanne (2022)

...