Energietransitie in Suriname: ‘Geen aantrekkelijke investering’

“Ik ben het zat; echt ik ben EBS zat!” De wanhoop en onmacht klinken duidelijk door in de stem van Rinia Amania. Ze heeft bijna haar ijskast in de fik zien gaan, haar wasautomaat moet worden gerepareerd en het ongepland uitvallen van de elektriciteit maakt dat haar bedrijfsvoering in gevaar komt. “Ik verleen diensten via het internet en als het uitvalt, kan ik niet verder werken.” Amania heeft geïnformeerd naar alternatieve manieren om aan elektriciteit te komen. “Maar hoe veel ik dat zou willen, het is onbetaalbaar voor mij”, klinkt het berustend.
Tekst en beeld Euritha Tjan A Way

Energietransitie, het gaan van een fossiele bron voor energie naar een schonere, meer milieuvriendelijke, is een streven van bijna de hele wereld. De gevolgen van klimaatverandering moeten worden verzacht en daar hoort ook bij het afbouwen van de uitstoot die de verbranding van fossiele brandstof met zich meebrengt.

“Ook door klimaatverandering met lange periodes van extreme droogte kan de opwekcapaciteit afnemen. In dat geval zijn we in hogere mate afhankelijk van de grote dieselgeneratoren van de EBS”
Orlando Olmberg
Het streven is er – voor wat betreft de energiesector – op gericht om in 2060 geheel over te gaan op hernieuwbare bronnen voor het leveren van elektriciteit. Ook Suriname streeft dat na en wil in 2030 alvast 35 procent minder afhankelijk zijn van fossiele brandstoffen, maar heeft nog geen concrete plannen om dat doel te bereiken. Vandaar ook dat mensen als Amania het nog niet kunnen betalen om compleet over te gaan op schonere vormen van energievoorziening.
Zij zou kiezen voor de installatie met zonnepanelen en batterij voor de opslag om zo onafhankelijk van de Energiebedrijven Suriname (EBS) te zijn. “Ik zou voor de gehele installatie rond de vierduizend US dollar moeten betalen, maar dat is niet haalbaar met mijn kleine onderneming. Dat is SRD 124.000, terwijl ik nu SRD 1.000 betaal per maand voor stroom.”
Complex en voordeling
De energieomgeving in Suriname is vrij complex, maar voor de korte termijn voordelig voor de portemonnee van de consument. Met de voorzieningen vanuit het Afobaka-stuwmeer, het grootste in de regio, draait het land al voor 50 procent op schone energie.
Andere Caribische landen hebben dat niet. Zij zijn voornamelijk afhankelijk van dure fossiele brandstof, die zij ook nog moeten importeren. Dat beaamt Peter Donk, die in het bestuur zit van de Suriname Energy Chamber en op het managementbureau van de EBS werkt. Hij adviseert de leiding en heeft de opties voor energietransitie in Suriname bestudeerd.
Donk: “In Suriname zijn we al enige tijd goed op weg voor stroom uit een groene bron. Zeker 50 procent van onze energiebehoeften dekken wij door de thermische energie die de Afobaka-krachtcentrale levert aan EBS, via Staatsolie. Dat is goedkope energie. We betalen in Suriname zelfs minder dan de helft van wat gangbaar is op Barbados, waar de prijs tussen de 0,30 en 0,40 US dollar per kilowattuur (KWh) is.”
Een investering in bijvoorbeeld zonne-energie, zoals Amania zou willen, is dan niet rendabel. Dit geldt voor zeker 80 procent van de bevolking, die onder het verbruik van 900 KWh per maand zit. “Op dit moment laat de Energiewet, die in 2016 is aangenomen, het wel toe dat mensen en organisaties investeren in hun eigen energieopwekking en dan salderen met hun rekening bij de EBS.”
Salderen is, simpel gezegd, een aftreksom van de elektriciteit die EBS de klant op jaarbasis levert min de elektriciteit die de klant zelf opwekt. “Dat is niet aantrekkelijk voor mensen als Amania. Als de wet het zou toelaten dat het overschot dat de klant zelf opwekt wordt geleverd aan de EBS en dat de klant daarvoor betaalt krijgt, zouden meer mensen wel zelf energie willen opwekken. Want dan kunnen ze de investering terugverdienen. Maar voor nu is dat niet mogelijk”, weet Donk.
Barbados
In andere landen, zoals Barbados waar elektriciteit beduidend duurder is dan Suriname, is al in 2012 begonnen met het hervormen van de energiesector. Het eiland had één van de hoogste stroomtarieven in de regio en een hoge importpost voor diesel om stroom om te wekken. Maar met het ontwikkelen van de Public Sector Smart Energy Program met hulp van de Inter-Amerikaanse Ontwikkelingsbank en in 2019 de Barbados National Energy Policy wil het eiland in 2030 volledig op hernieuwbare energie zijn overgestapt.
Donk weet bijvoorbeeld dat wie een huis gaat bouwen en daarvoor een hypotheek neemt de kosten voor de installatie ook kan opbrengen voor financiering. “Dat bereik je door beleid. Dat hebben we nu nog steeds niet.”

“Er valt in Suriname veel terrein te winnen voor het bezuinigen op stroom. Omdat elektriciteit in Suriname vrij goedkoop is, zijn wij ermee verwend”
Dave Abeleven
Dit terwijl de Energiewet, op basis waarvan de Energie Autoriteit in Suriname (EAS) is ingesteld, al in 2016 is aangenomen. Voor …

...