Een laatste groet met muziek: ode aan Oesje Soekatma

door

‘Sexy mofo’, ‘Andeng andeng telu’, ‘Percoyo’ … of je nu Javaan bent of niet, je hebt vast wel eens één van deze nummers gehoord en daarmee automatisch kennisgemaakt met de klanken en ziel van Oesje Soekatma. Een naam die niet alleen in Suriname een muzikale indruk heeft achtergelaten, maar ook onder de Javaanse diaspora in Nederland en daarbuiten.

Tekst Shanavon Arsomedjo

Beeld privécollectie

Het overlijden van de zanger op 68-jarige leeftijd raakte velen diep. Hij was al een tijdje ziek, dus de familie wist dat het moment kon komen. Maar het daadwerkelijke afscheid voelde toch als een schok. Want hoe neem je afscheid van iemand die zóveel heeft betekend als muzikant, als pionier, als mens?

“We hoeven niet te wachten tot iemand overleden is om die persoon te eren” Jurmic Partodongso

Voor Jurmic Partodongso was het antwoord helder: je neemt geen afscheid in stilte. Je neemt afscheid met muziek, de taal die Oesje als geen ander sprak. En dus ontstond, haast intuïtief, het idee voor een muzikaal eerbetoon: ‘Tribute to Oesje’. Niet groots aangekondigd, niet maanden voorbereid. Gewoon een belletje, een gevoel en de wens om iets moois te doen. “Ik was aan de telefoon met een familielid van Oesje die belde om mij wat te vragen. We raakten aan de praat en toen ik ophing, wist ik meteen: ‘ik wil een tribute doen’”, vertelt hij aan de Ware Tijd.

Stempel

Een paar jaar geleden had Partodongso al een eerbetoon georganiseerd voor Didi Kempot. Het voelde als de juiste tijd om dat nu opnieuw te doen; deze keer voor een eigen legende. Samen met scenarist Murni Djamin, technicus Riviano Towikromo en videograaf Yoshiro Djokarto begon het team aan een race tegen de klok. Terwijl de wereld doordraaide, maakten zij ruimte voor iets tijdloos: een ode aan een man die zijn stempel had gedrukt op de Javaanse muziekcultuur in Suriname.

Het vinden van artiesten was deze keer wel anders. “Vijf jaar geleden zaten we nog in die rustige coronaperiode. Nu heeft iedereen een drukker schema.” Maar toch: heel veel artiesten zeiden uiteindelijk ‘ja’. Sommigen kenden Oesje persoonlijk, anderen alleen via zijn muziek. Maar allemaal voelden ze de urgentie, het respect en de eer om deel uit te maken van dit bijzondere project.

Niet iedereen kon participeren, vanwege de beperkte ruimte in de studio. Het was nogal moeilijk om een grote groep te accommoderen, waardoor uiteindelijk dertien artiesten hun bijdrage hebben geleverd. Onder hen bekende namen als Powl Ameraali, Marcus Nahar, Armand Cheuk A Lam, Agfrah Huan, Fernando Soerowintono, Perry Sastra en Bryan Muntslag.

‘Vernieuwer’

Ook Oesje’s nicht, Rowan Soekatma, dochter van de overleden muzikant Robby Soekatma, leverde een bijdrage. Voor haar voelde het heel natuurlijk om mee te doen. Oesje was niet zomaar een oom; hij was ‘siwo’; de oudere broer van haar vader. “Hij had altijd tijd voor de familie. Als hij in Suriname was, kwam hij altijd langs, hij ging bij iedereen op bezoek”, vertelt ze met een glimlach.

Maar ook als artiest maakte hij indruk. “Hij was scherp, kritisch en heel gepassioneerd. Als iets niet goed zat, dan zei hij het. Maar altijd met de intentie om te verbeteren.” Ze noemt hem een man die geen grenzen kende; niet qua leeftijd, niet qua creativiteit.

Muntslag leerde Oesje in Nederland kennen toen hij er eens was met South South West, de muziekformatie waar hij jaren geleden leadzanger van was. In die tijd was de Javaanse artiest lid van de band Rupiya. “Ik vond en vind hem een legendarische artiest. Maar ik was toen vooral onder de indruk van zijn zang en gitaarspel.” Muntslag is van mening dat zulke mensen blijvend moeten worden geëerd.

Oesje was meer dan alleen een zanger. Hij was een vernieuwer. Iemand die traditionele Javaanse muziek durfde te mengen met moderne invloeden, zonder het respect voor de oorsprong te verliezen. Met nummers als ‘Slamet Tingal’ – uitgebracht in 1978 toen hij naar Nederland emigreerde – wist hij niet alleen te groeten, maar ook te verbinden. De boodschap bleef hangen. De melodieën reisden verder. In 2021 werd hij in Suriname geridderd in de ‘Ere orde van de gele ster’. Het was een erkenning van zijn bijdrage, zijn kunst, zijn erfgoed.

Muzikale revolutie

Wat begon als een simpel plan voor een online eerbetoon, groeide uit tot een professionele studio-opname bij de STVS. Partodongso baseerde het op het ‘Heal the World’-gevoel van Michael Jackson – met hart, hoop en harmonie als kernwaarden. Binnen vier dagen was de opname klaar.

Tijdens de opnames kregen de artiesten de ruimte om creatief te zijn. Ze zongen, vertelden en eerden. In een speciaal moment kwamen jonge artiesten samen met ouderen om een klassieker van Oesje te brengen. “De jongeren kenden het …