Droogte binnenland nekt lokale gemeenschappen   

door

‘Geen drinkwater en torenhoge prijzen’
door Euritha Tjan A Way

PARAMARIBO — “A drey, a drey gevaarlijk. Ik kan mijn boot niet meer varen. Want als ik vaar gaat de buitenboord stuk nog voor ik ben waar ik moet zijn. Het water is veel te laag”, zegt Simeon Glunder, het grootopperhoofd van de Aluku. In zijn gebied aan de bovenloop van de Marowijne- en de Lawarivier is het kurkdroog.
“En doordat het niet regent, is er geen regenwater om te drinken. Vroeger konden we het rivierwater gebruiken, maar dat is nu vervuild door de goudwinning. En alle kreken zijn droog”, beschrijft hij de nood in het gebied. Glunder die zetelt in het dorp Cottica aan de Lawa heeft ook enorm veel moeite met de prijzen in de winkels daar.

“Ik vroeg van Albina naar Drietabbetje SRD 40.000 voor een volle boot, maar nu ben ik genoodzaakt SRD 60.000 te vragen en ik kan de boot niet vullen”
Lionel Gazon
Pepere prijzen
“Een zak rijst kost hier tussen de 65 en 80 euro. Een liter benzine is drie euro, een gasbom 65 euro. W’e dede ini a film dya”, klinkt de noodkreet. Ter vergelijking: in Paramaribo kost een zak rijst van 25 kilo SRD 850 (euro 22) een liter benzine SRD 41 (1.10 euro) en een 28 lbs gasbom SRD 252 (6,80 euro).
Bootsman Lionel Gazon beschrijft waarom de prijzen de lucht in zijn gegaan. “Op sommige plekken is het water nauwelijks dertig centimeter hoog. Daarnaast hebben we hele brede boten op de Marowijnerivier. Vóór de droogte kon een boot ongeveer 10.000 kilo vervoeren ofwel vijftig balen olie. Nu kan dat niet. Ik kan er nauwelijks vier vervoeren, dat is nog geen tweeduizend kilo.”
Gazon die in het dorp Ampoma woont en in de omgeving van Drietabbetje werkt, zegt dat er nog enkele bootsmannen zijn die meer vervoeren.“Maar meer dan driezuidend kilo is levensgevaarlijk.” De droogte maakt dat hij ook veel meer arbeiders mee moet nemen om de boot te helpen slepen over de sula.
“Bij de stroomversnelling Sikisani zinkt bijna elke dag een boot. Dus we zijn genoodzaakt meer te vragen voor het transport. Ik vroeg van Albina naar Drietabbetje SRD 40.000 voor een volle boot, maar nu ben ik genoodzaakt SRD 60.000 te vragen en ik kan de boot niet vullen. Anders kom ik niet uit”, zegt hij schouderophalend.
Hij is al tien jaar als bootsman actief op de rivier. Hij kan zich herinneren dat het in 2004 ook zo laag was, maar toen werkte hij nog niet zelfstandig. De granman zegt het in 1984 ook zo droog gezien te hebben, maar dat duurde niet zo lang.
Klimaatverandering
Aan de Boven-Surinamerivier is het beeld niet anders. Waldie Ajaiso zit in Gunsi. Hij verzucht aan de telefoon. “Dit moet zijn wat die mensen zeggen: Klimaatverandering. We hadden het vorig jaar ook, maar toen was het water niet zo laag en dit jaar weer. Vroeger hadden we dat niet zo snel achter elkaar.”
Ook daar gaan de prijzen de lucht in. “Ik schrok me wezenloos toen ik vanuit Atjoni naar Gunsi SRD vierhonderd moest betalen. Meestal is dat SRD tweehonderd.” Zijn nicht die helemaal naar Kajana moest in de Granrio die verder op de Boven-Surinamerivier ligt moest twee keer overstappen. “Soms kan die ene boot niet verder en dan moet gelopen worden naar de andere boot. Dit is niet te doen met vracht”, zegt hij.
Frans-Guyana
De lokale overheid in Frans-Guyana heeft een budget van twee miljoen euro vrijgemaakt om de problemen die te maken hebben met het bijna onbegaanbaar worden van de Marowijnerivier vanaf de provincie Gransanti aan te pakken. Dat zal gebruikt worden om brandstof en essentiële goederen te helpen invliegen.
Daarnaast ook om het leven in het binnenland niet veel duurder te maken dan in de kussteden van Frans-Guyana. Anne Mathieu, vertegenwoordiger van de lokale overheid van Frans-Guyana in Suriname, zegt gereed te zijn om samen te werken als de Surinaamse overheid daar behoefte aan heeft.