Documentaire ‘Naya Daur’: Ode aan de voorouders en spiegel van het verleden

door

Tekst en beeld Sharon Singh

PARAMARIBO — In het kader van 152 jaar Hindostaanse immigratie werd de documentaire ‘Naya Daur’ (‘Nieuw tijdperk’) in zowel Nederland als Suriname gelanceerd. Het is een productie die niet slechts een momentopname wil zijn, maar vooral een blijvende herinnering aan het verleden en de weg die de voorouders hebben afgelegd. Precies dát maakt deze documentaire volgens Rabin Lalla, bestuurslid van de Nationale Stichting Hindostaanse Immigratie, zo belangrijk: ‘het blijvend herdenken van de geschiedenis’.

De documentaire van anderhalf uur neemt de kijker mee op een reis door de geschiedenis van de Hindostaanse gemeenschap: vanaf het moment dat de eerste immigranten voet aan wal zetten in Suriname. Alles komt voorbij: de periode rond de onafhankelijkheid, de impact van de Decembermoorden en de ontwikkeling van eenvoudige landbouwers tot goed opgeleide professionals in Paramaribo.

“Herdenken is weten waar je vandaan komt”Rabin Lalla

Ook de culturele diversiteit van de stad krijgt aandacht en hoe deze mix van invloeden heeft bijgedragen aan de persoonlijke en maatschappelijke groei van velen. De film wisselt storytelling af met muzikale elementen, wat zorgt voor veelzijdige vertelling.

Janey Tetary

‘Naya Daur’ staat verder stil bij Janey Tetary, de eerste vrouw die omkwam tijdens een opstand van immigranten op plantage Zorg en Hoop in 1884. Ze werd doodgeschoten terwijl ze zich verzette tegen het onrecht waarmee de contractarbeiders te maken kregen.

Bij hun vertrek uit India was hen een dagloon beloofd, maar eenmaal in Suriname kregen ze een taakloon, wat financieel veel nadeliger was. Tetary speelde een actieve rol in het organiseren van het verzet tegen de plantagedirectie en zette zich in voor de positie van vrouwen binnen de gemeenschap.

Op de hoek van de Grote Combéweg en de Henck Arronstraat in Paramaribo staat een standbeeld van haar van de hand van kunstenaar George Ramjiawansingh. In haar opgeheven hand houdt ze de hals van een fles of kruik vast klaar om te gooien. Een krachtig symbool van verzet, moed en vastberadenheid.

Het standbeeld van Janey Tetary. [: thinkbigadventures.com]

Van plantage tot zelfstandigheid

Tegenwoordig lijken jongeren soms wat nonchalant om te gaan met onderwijs, maar voor de immigranten van toen waren er nauwelijks kansen. Vooral in de districten was goed onderwijs verre van vanzelfsprekend. Toch deden veel ouders er alles aan om hun kinderen een betere toekomst te geven.

Ze stuurden hen, vaak onder moeilijke omstandigheden, naar de stad om daar voor zichzelf kansen te creëren die hun ouders nooit hadden gehad. “Dat laat niet alleen zien hoe vooruitziend ze waren, maar ook hoeveel ze ervoor over hadden”, zegt Lalla. “Het is belangrijk dat we dat blijven erkennen. Herdenken is weten waar je vandaan komt.”

De documentaire benadrukt het belang van blijven herdenken, niet alleen van de Hindostaanse immigratie, maar van alle vormen van migratie. “We zijn onderdeel van de bromkidyari, de multiculturele samenleving. Maar om daar bewust deel van uit te maken, moeten we weten waar we vandaan komen.”

Eén van de sterke punten van ‘Naya Daur’ is dat verschillende perspectieven aan bod komen. Het is geen academisch betoog van één persoon, maar een collage van stemmen: van nazaten en onderzoekers. “Sommigen zeggen: ‘ze kwamen vrijwillig’. Anderen zeggen: ‘ze zijn misleid’. Maar als je bent misleid, ben je dan echt vrijwillig gekomen? Dat soort vraagstukken maken de documentaire boeiend en gelaagd.”

De productie van ‘Naya Daur’ duurde een jaar. Zowel de Nederlandse als Surinaamse première vond plaats op 5 juni, de Dag van de Hindostaanse Immigratie. In Suriname is de documentaire voorlopig alleen in Paramaribo vertoond, maar het is de bedoeling om die ook in met name Nickerie te vertonen.

Daarnaast wordt gewerkt aan een online release via YouTube, zodat een nog breder publiek kan worden bereikt. “’Naya Daur’ is meer dan een film. Het is een ode aan onze voorouders, een spiegel voor onszelf en een les voor toekomstige generaties.”