DNA en digitalisering archief versnellen stamboomonderzoek

door

‘Informatie moet uit meerdere bronnen worden vergeleken’
“Houd de ontwikkelingen in de gaten, kijk wat er de afgelopen tijd is bijgekomen. Geef niet op. Er zit nog zoveel ontwikkeling in dat de kans groot is dat je toch nog verder kunt”, adviseert Pieter Bol aan mensen die vastlopen in hun stamboomonderzoek. Hij benadrukt dat de webpagina ‘allesurinamers’ voortdurend wordt bijgewerkt met nieuwe zoekfuncties van archiefmateriaal, zoals de volkstelling van 1811 en de Burgerlijke Stand uit 1828, die de vrije bevolking in Suriname registreerde.

Tekst en beeld Audry Wajwakana
Maandag hield Bol, voorzitter van de Stichting voor Surinaamse Genealogie, een presentatie over de mogelijkheden voor stamboomonderzoek en hoe beginners en gevorderden stappen kunnen zetten. De presentatie bij het Instituut voor Maatschappijwetenschappelijk Onderzoek (IMWO) aan de Anton de Kom Universiteit van Suriname begon met een praktische oefening: het invullen van een kwartierstaat.

“Eén bron is geen bron. Informatie moet uit meerdere bronnen worden vergeleken om een betrouwbaar beeld te krijgen”

Dat is een overzicht waarin alle namen van de voorouders worden weergegeven. “Je eigen naam staat onderaan, met daarboven de namen van je ouders, grootouders, overgrootouders en zo verder. Aan de rechterkant vind je de moederlijn: je moeder, grootmoeder, overgrootmoeder, enzovoort. Aan de linkerkant staat de vaderlijn: je vader, grootvader, overgrootvader en zo verder. Daartussen vind je alle overige voorouders, de koppelingen die uiteindelijk tot jouw bestaan hebben geleid”, legde Bol uit.
Hij vroeg de aanwezigen om op een lege kwartierstaat de namen van hun ouders en grootouders in te vullen, een oefening die een directe verbinding legde met hun eigen familiegeschiedenis. Bol gaf daarbij aan dat wie minimaal tien namen invult, al als een gevorderde onderzoeker kan worden beschouwd.
Bronnen
Tijdens de presentatie besprak Bol de drie belangrijkste bronnen die kunnen worden gebruikt bij genealogisch onderzoek. De eerste is de familie zelf. “Verhalen, ’s en documenten zijn vaak nog aanwezig bij familieleden. Praat met die ene tante die alles lijkt te weten of vraag je grootouders naar hun herinneringen. Soms komen de verhalen pas los wanneer je samen oude ’s bekijkt.” Hij onderstreepte om op tijd te moeten zijn, want niet iedereen wil over het verleden praten, maar geduld en de juiste benadering kunnen tot waardevolle inzichten leiden.
Wanneer de informatie binnen de familie is uitgeput, vormen archieven de tweede bron. “Vroeger moest je fysiek naar een leeszaal om stukken in te zien. Dat was tijdrovend, maar ook bijzonder. Tegenwoordig zijn veel documenten gedigitaliseerd, wat het proces aanzienlijk versnelt”, zei Bol.
Suriname heeft de afgelopen jaren vooruitgang geboekt. Bol wees op de grote hoeveelheden gedigitaliseerde documenten, zoals geboorte-, huwelijks- en overlijdensakten, waarin ook te lezen valt over erkenningen en scheidingen. Ook registers van tot slaaf gemaakten en de contractarbeiders zijn inmiddels online beschikbaar zijn. Oude Surinaamse kranten en almanakken kunnen als geschreven bron worden geraadpleegd.
DNA-onderzoek is de derde bron en is een waardevolle aanvulling op de traditionele bronnen. “Met DNA kun je verborgen familiebanden ontdekken, die via archieven niet zijn te vinden. Maar in combinatie met verhalen en documenten uit de andere twee bronnen, biedt DNA-onderzoek een compleet beeld.” Hij merkte op dat DNA-tests voor Surinamers vooralsnog minder makkelijk toegankelijk zijn dan voor mensen in Nederland, maar noemde het een veelbelovende ontwikkeling.
Wel benadrukte hij het belang van een kritische blik bij het interpreteren van oude archieven, die vaak met een koloniale bril zijn opgetekend. “Eén bron is geen bron”, waarschuwde Bol. “Informatie moet uit meerdere bronnen worden vergeleken om een betrouwbaar beeld te krijgen.”
Groeiende interesse
Hij ziet sterk toenemende belangstelling voor genealogisch onderzoek de afgelopen jaren, mede door het herdenkingsjaar van de slavernij en de toegenomen aandacht voor het koloniale verleden. “Zowel in Suriname als Nederland willen mensen meer weten over hun familiegeschiedenis”, zegt hij tegen de Ware Tijd.
Toch zijn er uitdagingen. Bij contractarbeiders, zoals Hindostanen en Javanen, ontbreekt vaak informatie over hun leven na de contractperiode. Voor Chinezen zijn de namen in historische documenten vaak verkeerd vertaald en bij inheemse en marron-gemeenschappen zijn de bronnen beperkt.
Stichting voor Surinaamse Genealogie ondersteunt onderzoekers waar mogelijk, maar doet geen onderzoek voor anderen. “Ons uitgangspunt is dat mensen zelf hun onderzoek doen. Wij helpen ze op weg met tips en workshops.”
Hij verzorgt in Nederland regelmatig trainingen en neemt tijdens zijn regelmatige bezoeken aan Suriname altijd contact op met het Nationaal Archief Suriname om de laatste ontwikkelingen te bespreken. Bij een recent bezoek aan het NAS is hem gevraagd om een workshop voor beginners en gevorderden bij het NAS te verzorgen en dat heeft hij kortgeleden gedaan.
Bol kwam ook in contact met Hilde Neus, docent bij IMWO en zelf ook stamboomonderzoeker, die hem voor de presentatie van maandag uitnodigde. Voorafgaand daaraan moedigde Neus de jongeren …