Dichter Sombra: ‘Ik vind dat goede arbeid eer verdient’

“Ieder mens komt op aarde met een doel. Mensen doen dingen in de gemeenschap en het hoeft niet voor ‘het oog van eenieder’ te gebeuren. De één kan het onbelangrijk vinden, maar er zijn mensen die er wel baat bij hebben. Ik vind dat goede arbeid eer verdient”, meent dichter en strijder S. Sombra.
Tekst en beeld Tascha Aveloo

Stichting Ma Sjaak en Pa Ment van graaf Hugo Ment en stichting Sombra Moksi organiseerden op 10 oktober, Dag der Marrons, een bijeenkomst met het thema ‘Respecteer en waardeer alle arbeid’. In het gebouw van stichting Fiti Fu Wini werden inleidingen gehouden over Coronie en kregen enkele personen een award voor hun inzet in en voor de ontwikkeling van dat district.

“De één kan het onbelangrijk vinden, maar er zijn mensen die er wel baat bij hebben”
S Sombra
Diverse mensen zijn bij de twee stichtingen voorgedragen voor een onderscheiding. De stichtingen hebben uiteindelijk beslist wie in aanmerking zou komen voor de award, een kokosbast met twee ‘ogen’. “Het ene oog kijkt naar het verleden, wat is gedaan en het andere naar het heden, naar de vruchten die zijn geoogst van het harde werk”, lichtte Sombra toe.
Winnaars
Humphrey Bergraaf vertelde dat hij als negentienjarige leerkracht werd gestationeerd in Coronie waar hij zich naast het reguliere werk inzette om jongens te leren voetballen. Maar hij was ook op ander gebied (sociaal) actief voor de Coroniaanse samenleving. Deze inzet leverde hem een award op.
Journalist en schrijver Charles Chang kreeg een onderscheiding voor zijn grote hulpvaardigheid naar Sombra toe. Chang heeft hem jaren regelmatig naar en van Coronie gereden voor events. “Na mi e gi yu a award, maar Coronie is je dankbaar”, zei Sombra.
De seniorenburger Ann Lieveld-Stephens kreeg de award voor haar onbaatzuchtige hulp die ze altijd bood aan Coronianen, bijvoorbeeld bij het schrijven van een officiële brief.
Annette Callender stuurde uit Coronie geld voor Sombra in Paramaribo. “Het ene deel gebruikte ik voor mezelf en het andere deel spaarde ik totdat het genoeg was om schoolspullen te kunnen kopen voor kinderen. Annette weet niet dat zij indirect veel heeft gedaan voor kinderen in Coronie”, zei de dichter.
Desiré Maarbach, zijn neef met wie hij is opgegroeid en die hij meer ziet als broer, werd onderscheiden voor zijn ondernemersgeest en het werk dat hij doet voor het behoud van de zwampen van Coronie. “Hij is op het idee gekomen om kokosolie te mixen met kerosine wat helpt tegen mampira!” klonk Sombra trots.
De laatste award was voor Anneke Pawiroredjo. Met haar organisatie heeft ze zich op diverse gebieden ingezet voor de jeugd van Coronie. Ze leerde hen verschillende culturele dansen, hield schoonmaakdagen op het Coroniaanse strand en organiseerde schaakklassen.
Zoetwaterkanaal
Onderdeel van het evenement waren inleidingen en culturele optredens. Zo sprak Maarbach over het in 1993 opgerichte ‘Actiecomité herstel Coronie noordpolders’ dat enkele keren in een winterslaap viel, tot een herleving in 2016.
Een hoogtepunt in die periode was “een kleine overwinning’ onder de regering-Bouterse. Het actiecomité kon toen namelijk de regering bewegen om af te zien van een plan met het zoetwaterkanaal. Maarbach: “Het Totness-zoetwaterkanaal dat historisch erfgoed is, zou dicht worden getrokken door het verder trekken van de dam. Maar daardoor zou de toegang tot de zee worden geblokkeerd.” Door tussenkomst van het actiecomité is dat niet meer gebeurd en heeft men een schutsluis gebouwd, waardoor de zeevisserij en daarmee de eiwittoevoer voor Coronie behouden is gebleven.
Het district voldoet aan alle eisen om de status van ‘wetland’ (moerasland) te hebben. Dat zou moeten worden aangevraagd bij een internationale organisatie die daarover gaat, maar dat betekent ook dat het land zich moet houden aan de bijhorende regels. “Nu is het een free for all bij de zwampen. Alleen als we internationaal zijn erkend, kunnen we de zaak beschermen”, legde Maarbach uit.
Het actiecomité ziet als strategische optie het aanbieden van plannen aan een politieke partij. “Dan gaan we om de tafel zitten. We hebben twee kandidaten van Coronie in de assemblee, wat hebben ze voor ons gedaan?”
Bromkidyari
Na zijn inleiding volgde een cultureel optreden van dichter Hariandi Todirijo. Hij liet Javaanse en Chinese cultuurelementen zien en leerde de aanwezigen de Javaanse woorden ervan, zoals ‘kembang turi’ (witte jasmijn).
Hij presenteerde zijn eigen formulering ‘Suriname is ‘gebromkinaliseerd’’ waarna hij strooide met verschillende soorten bloemen. In een gedicht vertelde hij over zijn Chinese roots als aanwinst en verrijking in die bromkidyari.
Een ander gedicht was een ode in het Nederlands en Javaans aan de schoonheid van het tropische bos. Todirijo put als woordkunstenaar, gewezen journalist, schilder en graaf, diep uit zijn cultuur, zijn gevoel voor nationalisme en liefde voor de bromkidyari. Hij sloot zijn aandeel af met het …

...