Devaluatie staatsonderscheiding

door

EEN STAATSONDERSCHEIDING IS geen aandenken van, geen afscheidsbloemetje of souvenir aan een politieke periode, maar een eerbetoon aan burgers die zich op uitzonderlijke wijze verdienstelijk hebben gemaakt voor land en volk. Precies daarom is het verontrustend dat in Suriname een trend is ontstaan waarbij vertrekkende regeringen zichzelf en hun eigen ministers decoreren vlak vóór de machtsoverdracht.

De regering-Santokhi/Brunswijk heeft woensdag deze praktijk voortgezet tot verbazing en ergernis van velen. In de meeste volwassen democratieën is dit niet gebruikelijk. Niet omdat het juridisch onmogelijk zou zijn – in veel landen mag een president of regering in functie juridisch gezien onderscheidingen toekennen – maar omdat het politiek en ethisch onkies is. Het doet afbreuk aan de waardigheid en geloofwaardigheid van de onderscheiding wanneer die wordt uitgereikt aan mensen die er zelf belang bij hebben.

De president heeft ministers en onderministers, van wie enkele zelfs nauwelijks een halfjaar aanzitten, een staatsonderscheiding toegekend. Op grond waarvan?

Een uittredende regering die haar eigen leden decoreert, roept al snel de geur van zelfverheerlijking op. Het publieke vertrouwen krijgt opnieuw een deuk, zeker als de prestaties van de regering in de ogen van velen te wensen overlaat. De timing – vlak vóór vertrek – maakt het er niet beter door. In plaats van een eervolle erkenning, voelt het als een politieke afscheidsbonus.

Er zijn uitzonderingen denkbaar: een president die op persoonlijke titel of op voordracht van derden een minister met een onmiskenbaar uitzonderlijke staat van dienst eert. Maar zelfs dan is discretie geboden, evenals afstand tot het moment van politieke machtsoverdracht.

Decoraties horen niet te verworden tot politieke rituelen die aan het einde van een regeertermijn automatisch worden uitgedeeld aan ‘eigen mensen’. De kern van het probleem is belangenverstrengeling en een kwestie van vertrouwen, want hoe kunnen burgers er op vertrouwen dat een onderscheiding oprecht is, als degene die hem toekent ook degene is die hem ontvangt. Nota bene de onderscheiding die wordt toegekend aan collega’s uit hetzelfde kabinet.

Staatsdecoraties zijn bestemd om dienstbaarheid te belonen, niet om politieke carrières feestelijk af te ronden. De waarde van een onderscheiding ligt in de erkenning van buitenaf, in het gezag van de samenleving die er achter staat. Suriname riskeert devaluatie van iets dat juist zeldzaam, eerbaar en onomstreden zou moeten zijn. Integriteit in het bestuur begint bij symboliek. Voorkomen moet worden dat een staatsdecoratie een instrument wordt van politieke zelfbediening.

De president heeft ministers en onderministers, van wie enkele zelfs nauwelijks een halfjaar aanzitten, een staatsonderscheiding toegekend. Op grond waarvan? Er zijn ministers in het aftredende kabinet die zich nauwelijks op kunnen beroepen dat zij daadwerkelijk iets hebben bereikt voor het land, onder wie Ines Pané en Uraiqit Ramsaran. Vooral door hen is het sociale programma van de regering niet goed uit de verf gekomen. De commentaren van het Internationaal Monetair Fonds daarover zijn overduidelijk.

Waarom zijn de ex-ministers Bronto Somohardjo, Diana Pokie en Saskia Walden, die gaandeweg de regeerperiode eervol zijn ontslagen door president Chandrikapersad Santokhi, niet onderscheiden? Na alle kritische opmerkingen moet wel worden aangetekend dat de decoratie aan de Malaria Elimination Taskforce voor de  prestatie dat Suriname malariavrij is verklaard door de Wereldgezondheidsorganisatie, meer dan verdiend is.