Democratie vraagt om oplettendheid

In veel landen staat de democratie onder druk. Verkiezingen zijn niet altijd eerlijk of duidelijk. Geweld, bedreiging en nepnieuws zorgen ervoor dat mensen het verkiezingsproces minder vertrouwen. Ook in Suriname zijn er zorgen, zeker nu de verkiezingen dichterbij komen. Veel mensen twijfelen: gaat het wel eerlijk? Dat vertrouwen moet terugkomen.Daarom is het goed nieuws dat het Journalistencollectief Verkiezingen 2025 (JCV 2025) is opgericht. Verschillende hoofdredacteuren en journalisten hebben zich aangesloten. Samen willen zij tijdens de verkiezingen controleren of alles eerlijk verloopt. In een tijd van nepnieuws en politieke druk is dit belangrijk. Mensen hebben behoefte aan duidelijke en betrouwbare informatie. Samenwerking tussen media is in Suriname niet vanzelfsprekend. Daarom is deze stap bijzonder.Maar goede journalistiek alleen is niet genoeg. Een sterke democratie heeft ook actieve burgers nodig. Niet alleen politici of journalisten moeten opletten – ook gewone mensen moeten betrokken zijn. Dat kan via burgerjournalistiek. Dat betekent dat mensen zelf berichten maken over wat zij meemaken of zien. Ze filmen of schrijven over gebeurtenissen in hun buurt. Niet namens een krant, maar vanuit zichzelf.Burgerjournalistiek is niet nieuw, maar wordt steeds belangrijker. Dankzij mobiele telefoons en sociale media kunnen mensen sneller dan ooit verslag doen van wat er gebeurt. Iemand die met zijn telefoon een druk stembureau filmt, of uitlegt hoe stemmen werkt, kan veel mensen bereiken. Dat maakt burgerjournalistiek krachtig. Het is direct, herkenbaar en vaak persoonlijk. De drempel om mee te doen is laag: je hebt geen diploma nodig of een baan bij een krant. Wat telt is eerlijkheid, betrokkenheid en de wil om anderen te informeren.Sommigen vinden burgerjournalistiek niet professioneel. Toch kan het waardevol zijn. Zeker in Suriname waar overheidsinformatie soms onduidelijk is of moeilijk te vinden. Zo is niet altijd helder wie welke informatie geeft over de verkiezingen. Het Centraal Hoofdstembureau (CHS) en het Onafhankelijk Kiesbureau (OKB) werken niet altijd goed samen, zeggen sommige waarnemers. Daardoor krijgen burgers niet altijd duidelijke uitleg. Er is geen centrale plek waar alles te vinden is. Dat zorgt voor verwarring. Mensen weten dan niet meer wat waar is. Dat kan ervoor zorgen dat ze niet gaan stemmen. Of dat ze twijfelen of hun stem wel meetelt.Burgerjournalisten kunnen helpen. Zij kunnen laten zien wat er goed gaat, maar ook wat er misgaat. Bijvoorbeeld als mensen worden tegengehouden bij een stemlokaal, of als er onduidelijkheid is over stembiljetten. Met een mobiele telefoon en sociale media zoals WhatsApp, Facebook of TikTok kunnen ze snel informatie delen. Ze kunnen uitleg geven over hoe stemmen werkt. Of waarschuwen voor nepnieuws. Zo zorgen ze ervoor dat meer mensen weten wat er speelt en zich betrokken voelen.Natuurlijk gaat dat niet altijd foutloos. Soms wordt informatie te snel gedeeld, of klopt iets niet helemaal. Maar dat gebeurt ook bij professionele media. Daarom is het goed als burgerjournalisten samenwerken. Bijvoorbeeld met journalisten, met maatschappelijke organisaties of met verkiezingswaarnemers. Door samen te werken, kun je elkaar controleren en sterker staan. Samen kun je zorgen dat problemen sneller worden opgemerkt. Denk aan fraude, intimidatie of het verspreiden van leugens.In deze tijd is dat hard nodig. In veel landen proberen leiders verkiezingen te beïnvloeden. Met foute informatie, met geld of macht. Dat ondermijnt de democratie. Daarom moeten burgers alert zijn. Iedereen moet mee kunnen doen. Iedereen moet zijn stem kunnen laten horen. En iedereen moet weten wat zijn of haar rechten zijn.Democratie is niet alleen een vakje inkleuren. Het gaat ook om gehoord worden. Ook mensen zonder toegang tot grote media verdienen een stem. Daar kan burgerjournalistiek bij helpen. Niet als vervanging van gewone journalistiek, maar als aanvulling. Samen maken zij de democratie sterker.De verkiezingen van 2025 zijn een kans om het vertrouwen in de democratie te herstellen. Maar dat lukt alleen als iedereen meedoet. Niet afwachten, maar in actie komen. De pen – of tegenwoordig: de smartphone – is een krachtig wapen tegen leugens en onverschilligheid. Gebruik die kracht.Iedere burger kan een verschil maken. Door vragen te stellen, informatie te delen en anderen te helpen begrijpen wat er speelt. Je hoeft geen expert te zijn. Wat telt, is dat je eerlijk en verantwoordelijk omgaat met wat je ziet en hoort. Laat je niet tegenhouden door twijfel of angst. Als mensen samenkomen om de waarheid te zoeken en te verdedigen, kan geen enkele vorm van misleiding winnen.De democratie moet niet alleen beschermt worden tijdens verkiezingen, maar elke dag. Door betrokken te blijven, elkaar te informeren en elkaar aan te spreken. Zo wordt samen gebouwd aan een land waarin iedereen telt – en waarin elke stem écht gehoord wordt.Vincent Roep

...