Decembermoorden: Slechts in gerechtigheid berusten

door

(Ingezonden)

Vijftien jaar geleden, op 8 december, werd – met kogelgaten in de muren als stille getuigen – de plaats delict in Fort Zeelandia omgedoopt tot het Nationaal Monument Bastion Veere – 8 december 1982. President Venetiaan onthulde de gedenkplaat met de namen van de vijftien dodelijke slachtoffers van de militaire dictatuur. Ook gegrift in de gedenkplaat stond een belofte: ‘Zij stonden voor vrijheid, recht en democratie. .. Hun vastberadenheid liet ons het licht van hoop. Recht en waarheid maken vrij’.

De nabestaanden en mensenrechtenactivisten die het monument initieerden hadden politiek tijdsbesef. Binnen een half jaar na 8 december 2009 zouden er verkiezingen plaatsvinden en zij hielden er rekening mee dat de partij van de hoofdverdachte, weer de macht zou kunnen grijpen. De plaats delict was van historische betekenis voor de herinneringscultuur. Voorkomen moest worden dat die plek door een pro-dadersregime zou worden geannexeerd.

Vonnissen definitiefDe bloedige staatsgreep van februari 1980 had de bevelhebber van de straffeloosheid gebaard, compleet met een amnestiewet uit de loop van het geweer. 2010 bracht de president van de straffeloosheid. Hij poogde een eind te maken aan het 8 december strafproces, met als absoluut dieptepunt de zelfamnestiewet van 2012. Vasthoudende protesten van nabestaanden, mensenrechtenactivisten en democratische krachten, in binnen- en buitenland, alsook de integriteit van rechters, droegen er zorg voor dat in november 2019, de hoofdverdachte c.s. tot langdurige vrijheidsstraffen werden veroordeeld voor het medeplegen van de moorden van 8 december 1982. In december vorig jaar werden in hoger beroep de veroordelende vonnissen onherroepelijk bevestigd.

Wij zijn er in deze tijd getuige van dat de machtigste democratie ter wereld in het kleine Suriname in zeker rechtsstatelijk opzicht zijn meerdere zou moeten erkennen. Het vervolgen en veroordelen van een zittende president markeert dat niemand boven de wet staat!

ZelfgratieBinnen een halfjaar na ook deze 8 december herdenking vinden in Suriname verkiezingen plaats. In een recente peiling stond aan kop, de partij van de veroordeelde en gefaciliteerd voortvluchtige ere voorzitter. Die partij heeft haar ere-voorzitter’s zelfgratie voor de Decembermoorden tot electorale inzet gemaakt. Nabestaanden die daartegen onderbouwd bezwaar maakten kregen van die partij verbaal de middelvinger opgestoken. Hoe zouden we dit ontbreken van basale medemenselijkheid na vier decennia van onweerspreekbare feiten en argumenten kunnen begrijpen?

Stelselmatige staatsdiscriminatieDe laatste innerlijke barrière tegen ernstige misdaden en hun verdediging of verhulling is geen gedachte, maar een gevoel. Niet het waarom, maar het waarvan uit, zoals een verzetsstrijder tijdens de Hitler bezetting dat zo treffend verwoordde.

Stelselmatige staatsdiscriminatie, zij het tegen andersdenkenden zoals onder de militaire dictatuur, zij het biologisch of cultureel racisme zoals nu in vele landen herlevend, heeft als oogmerk ideologische desensibilisatie van het vermeende eigen volk. Aan de doelwit populaties wordt elementair vertrouwen ontzegd. Geobjectiveerd doet hun mening en gevoel er niet meer toe. Onverschilligheid jegens hun stigmatisering en willekeurige ontrechting wordt gecultiveerd. Zij worden binnenlands slachtoffer van oorlogspropaganda, inclusief de desinformatie, bangmakerij,  vervijandiging en ophitsing. Dat is fundamenteel iets anders dan emoties van het politieke debat, het is kwaadaardig.

Aangematigd rechtProfessor John Dugard kwalificeerde de folteringen en moorden van december 1982 als misdrijven tegen de menselijkheid. In zijn proefschrift schreef Christiaan Rüter dat misdrijven tegen de menselijkheid ‘uiting zijn van een aangematigd recht te bepalen, dat bepaalde groepen op deze aarde niet – of althans niet menswaardig – zullen leven.’ Het aanhoudend toebrengen van moreel leed aan nabestaanden door de voortvluchtige, veroordeelde en zijn partij is niet anders dan een echo van dit aangematigd recht.

Decembermoorden 2.0Vandaag, 42 jaar na dato, plaatsen wij weer bloemen bij de gedenktekens in Paramaribo en Amsterdam. Uit respect voor de vijftien helden van de vrijheid en voor de mensenrechten. Bloemen als symbool van de wil om menselijke waardigheid en non-discriminatie te verdedigen en te bevorderen.

Op 8 maart 2025 komt er, 40 jaar na de zogeheten Rijswijkse vergismoorden, een gedenkteken bij. Voor de jonge muzikanten die slachtoffer werden van wat op Nederlandse bodem  Decembermoorden 2.0 had moeten worden.Gedenktekens als publieke vormgeving van morele gerechtigheid. In de geest zoals verwoord op het gedenkteken in Amsterdam:‘Slechts in gerechtigheid berusten’.

Henry Doespublicist