De stroomtarieven (3): ‘Regering moet EAS ruimte geven wettelijke taken uit te voeren’

De voortdurende kritiek van vakbonden en het bedrijfsleven op de vermeend hoge elektriciteitstarieven heeft geleid tot de invoering van een nieuw berekeningssysteem, dat sinds oktober vorig jaar breed wordt gedragen en toegepast. De druk op de tarieven nam toe toen de regering, als onderdeel van het economische herstelplan, de subsidie op elektriciteit moest afbouwen, waardoor consumenten de werkelijke kosten moesten gaan betalen. Om een oplossing te vinden, werd een gemengde commissie ingesteld. Deze ontwikkelde een model voor kostprijsberekening die door alle betrokken partijen werd geaccepteerd. Echter, partijen werden het niet eens over de inputparameters die in het model moesten worden gehanteerd. De Ware Tijd belicht dit proces in een artikelenserie, gebaseerd op interviews met de EBS-tarieven commissie, Staatsolie Power Company Suriname, Energie Autoriteit Suriname en Rudi Hakvoort, een internationale expert op het gebied van stroomtarieven. Vandaag deel 3.

Tekst en beeld Ivan Cairo

Anand Kalpoe, directeur van de Energie Autoriteit Suriname (EAS), benadrukt tegenover de Ware Tijd dat vaststelling van tarieven nog steeds de wettelijke taak van de EAS is en dat de overheid haar in staat moet stellen deze taak naar behoren uit te voeren. Deze reactie volgt op vragen over wanneer de EAS de vaststelling van elektriciteitstarieven, één van haar wettelijke taken, zal hervatten.

“Bij de onderhandelingen waren we wel betrokken, in het begin vaker dan aan het eindEAS-directeur Annand Kalpoe

De huidige elektriciteitstarieven, gehanteerd door de EBS, zijn niet door de EAS vastgesteld, maar door de energietarieven commissie (ETC). Deze werd door de regering ingesteld na protesten van vakbonden en het bedrijfsleven tegen de door de EAS vastgestelde tarieven in 2022. Deze protesten volgden op een regeringsbesluit om de elektriciteitssubsidie in lijn met afspraken met het Internationaal Monetair Fonds (IMF) af te bouwen. De tarieven werden als onjuist bestempeld.

Kritiek en klachten

In maart 2022 besloot de regering, conform afspraken met het IMF, de tarieven met 25 procent te verhogen. Het tripartiet overleg maakte hiertegen bezwaar, vanwege vermeende inefficiëntie bij de EBS. Kalpoe legt uit dat in 2022 drie commissies zich bezighielden met de financiële analyse van de EBS en de elektriciteitstarieven.

Volgens Staatsblad 2021 nummer 88 en de IMF-overeenkomst zou een periodieke aanpassing van 25 procent per kwartaal worden doorgevoerd. “Vanuit de samenleving kwam er veel kritiek op de juiste kostprijs en tarieven”, aldus Kalpoe.

Het ministerie van Financiën en Planning gaf vervolgens opdracht aan accountantsbureau Ernst & Young om een financiële analyse van de EBS-bedrijfsvoering uit te voeren. Op basis van dit onderzoek werd in mei 2022 een aanpassing van 15 procent doorgevoerd, met een geplande 10 procent in september 2022.

Na klachten van de vakbeweging stelde de waarnemend minister van Financiën en Planning in oktober 2022 de ETC in, met vertegenwoordigers van de ministeries van Financiën en Planning, Natuurlijke Hulpbronnen (NH), de EAS, het bedrijfsleven (VSB en Asfa) en de vakbeweging. Deze commissie, niet formeel ingesteld, had als taak advies uit te brengen over de juiste elektriciteitstarieven.

Kalpoe geeft aan dat de EAS en het ministerie van Financiën en Planning zich na enige tijd terugtrokken uit de commissie vanwege onenigheid over de bejegening van de vakbeweging. “Bij de onderhandelingen waren we wel betrokken, in het begin vaker dan aan het eind”, aldus Kalpoe. Hij stelt geen volledig beeld te hebben van het eindresultaat.

In februari 2023 overhandigde de ETC een rapport aan de regering, waarvan de adviezen werden overgenomen. Dit resulteerde in een tariefaanpassing van bijna 30 procent, hoger dan de geplande 10 procent van september 2022. Ook werd de subsidie van SRD 260 voor huishoudens en SRD 150 voor bedrijven per december 2023 afgebouwd. Op 15 februari 2023 werd de ETC door de nieuwe minister van Financiën en Planning ontbonden.

Staatsbesluit ontbreekt

Kalpoe merkt op dat NH-minister David Abiamofo de ontbonden ETC bleef betrekken bij gesprekken over de tarieven, later ook met president Chandrikapersad Santokhi. Deze praktijk werd in 2023 en 2024 voortgezet. De tariefaanpassing van maart 2024, voorgesteld door de vakbonden en overgenomen door de regering, vereist nog aanpassingen in de staatsbesluiten, die ondanks herhaalde verzoeken van de EAS nog niet zijn goedgekeurd.

Ook de nieuwe tariefafspraken van de regering met de vakbonden in de tweede helft van 2024 zijn volgens de directeur niet gedekt door een staatsbesluit. “De EAS heeft geen van deze afspraken schriftelijk ontvangen, ondanks herhaalde verzoeken”, aldus Kalpoe.

De directeur beschrijft het eerdere proces van de EAS voor vaststelling van tarieven, gebaseerd op wettelijke regelingen, in dit geval vastgelegd in staatsbesluiten. Een tarievenmethodologie en subsidieregeling werden in 2021 (Staatsbesluiten van 12 juli 2021 nummers 88 en 89) ingevoerd, in overeenstemming met de Energiewet 2016.

De Elektriciteitswet van 2016 vereist dat tarieven die het elektriciteitsbedrijf in rekening brengt, volledige kostendekking mogelijk moeten maken. “De EAS heeft conform haar wettelijke taakstelling samen met de belangrijkste actoren uit de elektriciteitsvoorzieningssector en de regering een methodologie ontwikkeld voor het introduceren van een goed doordachte tarievenstructuur”, …

...