‘De reis van ons Afro-Surinaams erfgoed’: een visueel historisch en cultureel spektakel

De diepe klanken van de apinti dreunen door tot in het hart. Clerrencio ‘Choki’ Drielingen opent de voorstelling van het muziektheaterstuk ‘De reis van ons Afro-Surinaams erfgoed’ met een gebed in het kromanti, terwijl hij de apinti bespeelt. De zangtheatergroep Naks Ala Firi brengt voor een bijna volle zaal ruim anderhalf uur via zang, dans en storytelling het Afro-Surinaamse erfgoed tot leven. Een reis door de tijd, waarbij de kracht en veerkracht zichtbaar worden gemaakt van het Afro-Surinaamse deel van het volk.

Tekst en beeld Tascha AvelooADVERTISEMENT

Door de speakers klinken plotseling geluiden alsof de bezoekers zich midden in de Amazone bevinden. Het verhaal van de Afro-mens, waar dan ook in de regio en in de Verenigde Staten, start namelijk niet met de ketenen, die ze heel veel heeft ontnomen. Het stuk werd twee keer opgevoerd in Naks in het afgelopen weekend.

Herinneringen die doorleven

Het publiek hoort en ervaart het continent van Afrika. Er wordt gesproken over de pracht en het majestueuze van de landen aan de West-Afrikaanse kust waar de geschiedenis blijft weerklinken door de ritmes, cultuur, tradities, rituelen en de herinneringen die doorleven in de nazaten honderden jaren later. Het kloppende hart van Afrika, landen vol koninkrijken en trotse krijgers, eeuwenlang een bloeiend continent vol wijsheid, tradities, kunst die generaties met elkaar verbindt en waar de cultuur een expressie is van de identiteit.

‘Voel de hartslag van onze voorouders’, zegt één van de vertellers. Meerstemmig klinken liederen in het Lingala. “Lingala is een is een taal uit het Congo-gebied en behoort tot de Bantu-talen”, vertelt Darell Geldorp, artistiek leider van het theatergezelschap.

Het is duidelijk dat er flink is geoefend met de zang en dans, want de zang klinkt helder en de dansen zijn dynamisch en synchroon. Elk cast lid is uitgerust met een professionele mini-microfoon, subtiel bevestigd op de wang. De liveband, bestaande uit apinti drummers, een kwabangi– en sekseki-speler, tilt de voorstelling naar een hoger niveau.

Wanhoop en duisternis

Dan slaat het noodlot toe. De witte man zet voet aan wal en de eens vrije Afrikaan wordt in ketens en boeien geslagen en wordt tot slaaf gemaakt. Middels zang en dans wordt de gruwelijke reis van de kust van West-Afrika naar het Caribisch Gebied uitgebeeld. “Ze ontnamen ons onze naam en onze stem. De oversteek over het grote water. Wanhoop en duisternis.”

De reis, waar velen in wanhoop het leven lieten, wordt vormgegeven door één van de acteurs die geheel in het wit is gekleed. Er worden kabra liederen gezongen. Hiermee wordt de spirituele verbintenis met de voorouders in de wintireligie, ook heel duidelijk. “De goden … de goden die zijn meegereisd, verborgen in de ritmes en gezangen. Nu zijn ze verspreid over de hele wereld waar al de Afrikanen naar toe werden gebracht.”

Visueel spektakel

Maar met elke ademtocht bleef de Afrikaan, die in slavernij werd gehouden, op zijn manier strijd voeren om in leven te blijven, hoewel een ander deel van de strijd was dat deze mensen niet langer hun geloof, spiritualiteit en culturele expressies mochten bezigen. Het christelijke geloof werd hen uiteindelijk opgedrongen.

Er klinken enkele bekende gospelnummers en de bekende negro spirtitual ‘Ooh Freedom’, wordt meesterlijk voorgegaan door Isiah Williams wat de groep een donderend applaus en gejoel oplevert.

De theater musical is ook een lust voor het oog, want elke keer dragen de acteurs andere kostuums, vaak kunstzinnig gedrapeerd over hun lichaam. Een visueel spektakel van kleurrijke Afrikaanse en Javaanse stoffen, maar ook inheems vlechtwerk.

In het verhaal wordt ook stilgestaan bij de gevluchte tot slaaf gehouden Afro-mens, de marron. “Zij bleven dansen op de ritmes van hoop en vrijheid.” De krachtige danspatronen en intense apinti ritmes zijn prachtig.

De geschiedenisles kan niet voorbijgaan aan de eerste bewoners van Suriname. “De inheemsen die de marrons hielpen om te overleven in het onbekende oerwoud, die hen de weg wezen en hen hielpen met eten en het herkennen van geneeskrachtige kruiden.”

De reis door de geschiedenis staat ook stil bij een voor de tot slaaf gemaakten lang gekoesterde wens: de afschaffing van de slavernij. “Liederen van dankbaarheid worden opgedragen aan Anana en den bun winti. Het moment om te vieren hoe wij zo ver gekomen zijn.”

De kostuums zijn nu angisa, kimona en koto. “De invloeden van de alakondre zijn er, maar de tradities zijn gebleven. De tradities van feesten. Onze cultuur van verbondenheid, onze erfenis, onze identiteit. Alleen door onze cultuur te kennen, kunnen we onze vleugels uitslaan.”

Religie vrij te beleven

Door de afschaffing van de slavernij is de Afro-Surinamer nu vrij om zijn eigen wintireligie te beleven. Zangers gekleed in kimona en angisa zingen winti liederen en tegelijk komen dansers op die de winti dans dansen. Het …

...