De paradox van het denken en de macht (1)

door

Tijdens een recente trip met vrienden in de natuur van Suriname, kwam de vraag op waarom integere landgenoten geen leiding nemen in de politiek. Ondanks de aanwezigheid van veel bekwame, integere mensen in ons land, zijn zij vaak afwezig in de politieke arena. Dit zette me aan het denken over wat democratie werkelijk is en waarom leiderschap zo vaak in handen komt van de verkeerde mensen? In een reeks van vijf artikelen probeer ik antwoord te vinden op deze vraag. In deel 1 volg ik enkele belangrijke filosofen die zich met democratie hebben beziggehouden en of hun gedachten ons kunnen helpen begrijpen waarom de macht vaak in de verkeerde handen ligt.Enkele invloedrijke denkers over democratie:1. Plato (428–348 v.Chr.)Plato was kritisch over de Atheense democratie, die volgens hem geleid werd door onwetende burgers die gemanipuleerd werden door charismatische leiders. Hij pleitte voor een filosofenkoning die met wijsheid zou regeren, niet door populaire voorkeuren.2. Aristoteles (384–322 v.Chr.)Aristoteles onderscheidde verschillende regeringsvormen en zag democratie als een perverse vorm waarin de arme massa te veel macht had. Hij geloofde echter dat een gematigde democratie, die zowel de rijken als de armen betrok, een haalbare en stabiele vorm van bestuur zou kunnen zijn.3. Jean-Jacques Rousseau (1712–1778)Rousseau introduceerde het concept van de “algemene wil”, waarbij ware democratie gebaseerd zou moeten zijn op wat het volk als geheel wenst, niet op de belangen van specifieke groepen. Hij pleitte voor directe democratie in plaats van representatie door volksvertegenwoordigers.4. John Locke (1632–1704)Locke stelde dat een overheid alleen legitiem is als zij gebaseerd is op de instemming van de geregeerden. Hij benadrukte de bescherming van fundamentele rechten en het recht van de bevolking om een regering die deze schendt te verwerpen.5. Alexis de Tocqueville (1805–1859)De Tocqueville onderzocht de democratie in Amerika en waarschuwde voor de gevaren van de “tirannie van de meerderheid” en de vervlakking van publieke discussies in een democratisch systeem. Hij geloofde dat democratie een delicate balans vereist tussen gelijkheid en vrijheid.Conclusie:De filosofen die bijdragen hebben geleverd aan het denken over democratie, hebben ons verschillende perspectieven geboden op macht en leiderschap. Van Plato’s kritiek op de Atheense democratie tot Rousseau’s visie op directe democratie, en de zorgen van de Tocqueville over de gevaren van populisme, komen we tot de conclusie dat democratie een complex en kwetsbaar systeem is. In deel 2 komen enkele niet westerse filosofen aan de beurtIsmaël Kalaykhan