De Kiesregeling onder vuur!

door

Sedert de wijziging van de Kiesregeling bij wet van 25 oktober 2023 (S.B. 1987 no. 62, zoals laatstelijk gewijzigd bij S.B. 2019 no. 55) zijn er geen andere noemenswaardige wijzigingen aangebracht in de vigerende regelingen van de verkiezingen.
Wat nieuw is, is de bemoeienis van de onafhankelijke rechter, waarbij tot in hoger beroep beslissingen worden genomen die rechtstreekse gevolgen hebben voor de administratie van de verkiezingen, althans de uitvoering van de wettelijke bepalingen, terwijl er geen sprake is van een definitieve beslissing.
Opnieuw rechtdoende wordt de werking van het besluit van het Centraal Hoofdstembureau (CHS), genomen bij beschikking d.d. 28 februari 2025, opgeschort totdat in een nog in te stellen bodemprocedure onherroepelijk hierover is beslist. Vandaar dat de prealabele vraag nog overeind staat voor de rechtsgeleerden.
Terugkomend op het probleem zelf in het kader van de werking van de Kiesregeling met alle aanverwante besluiten, het volgende: In het onderhavige hoger beroep van de Progressief-Verheffende Partij (PVP) spelen artikel 85 en 86 van de Kiesregeling een cruciale rol. Artikel 85 bepaalt dat bij staatsbesluit de president de vaststelling van de dag der kandidaatstelling vastlegt en dat tussen deze dag en die der stemming zestig dagen gelegen zijn. Deze bekendmaking vond plaats bij S.B. 2024 no. 59 d.d. 17 februari 2025.
Van deze fatale termijnen binnen het administratief beroep, maar ook anderszins, kan niet worden afgeweken. Het verzoek om de termijnen te verschuiven is niet mogelijk zonder in strijd te handelen met de vigerende wettelijke regelingen, dus ook de rechter in hoger beroep zal geen keus hebben.
Niet voor niets heeft de grondwetgever in de Grondwet bepaald dat de zittingsperiode van vijf jaren slechts bij wet mag worden verlengd in geval van oorlog of andere buitengewone omstandigheden die het houden van een verkiezing verhinderen.
Wij moeten niet al te lichtvaardig omgaan met deze zogenoemde mogelijkheid van nieuwe rechtsingang, omdat ook de rechter beperkingen kent en geen uitspraak kan doen op grond van stukken die voor partijen onbekend zijn. Onder alle omstandigheden zal men zich moeten houden aan ons rechtssysteem.
De voorzitter van de PVP, als psycholoog, moet begrijpen dat binnen het openbaar bestuur de werking daarvan gebaseerd is op het harde legaliteitsbeginsel waarop bestaande wetten hun grondslag moeten hebben.
Indien de PVP op grond van de toepassing van de wetsbepaling moet worden uitgesloten, kan dat nooit worden gekwalificeerd als zijnde “een schending van de mensenrechten.” We moeten daarmee voorzichtig zijn. Eveneens moet niet worden gedramatiseerd.
Van de rechter, niet eens een bestuursrechter, kan niet verlangd worden dat hij zich zou moeten uitspreken over de psychologische gevolgen van de oorspronkelijke afwijzing. De kortgedingrechter had geen andere keus dan zich uitsluitend met zijn beslissing te baseren op de wetgeving.
Blijkbaar moet meer voorlichting worden gegeven aan personen die denken mede te kunnen anticiperen en participeren binnen ’s landsbestuur. Het is een vak apart.
Eugène van der San