‘De Grote Boom’ fototentoonstelling brengt huidige generatie Boeroes in beeld

door

Tekst en beeld Audry Wajwakana

PARAMARIBO — “De waarde van dit boek is niet nu, maar over vijftig, honderd, tweehonderd jaar, want dan zien we er weer heel anders uit. De Surinaamse samenleving is steeds aan het veranderen,” zegt Martin Loor, een van de nazaten van de Nederlandse boeren die 180 jaar geleden in Voorzorg arriveerden. Woensdagavond onthulde Loor samen met de Nederlandse graaf Ton Groot Haar, onder grote publieke belangstelling, een van de panelen bij de tentoonstelling ‘De Grote Boom’ in het Nationaal Archief Suriname.

Op het paneel is een lid van de huidige generatie Boeroes geportretteerd. Hoewel Loor het boek zelf nog niet heeft ingezien, kent hij enkele van de beelden die erin zijn opgenomen. Voor hem is het historisch besef dat ermee wordt vastgelegd. “De ’s documenteren niet alleen een gemeenschap, maar ook een veranderend Suriname,” benadrukt hij tegenover de Ware Tijd.

“Jeetje, er zit zoveel informatie in me te pakken. Het zou toch zonde zijn als ik er niet meer mee deed”

Op de panelen zijn portretten te zien van de huidige generatie Boeroes. Nazaten van Nederlandse boeren die zich in 1845 op plantage Voorzorg (Saramacca) vestigden. In tegenstelling tot hun voorouders, vertoont de huidige generatie Boeroes nog nauwelijks uiterlijke kenmerken die hen onderscheiden. “Des te meer reden”, aldus de graaf, “om dit erfgoed vast te leggen”.

Hoewel de officiële boekpresentatie vrijdag in Groningen (Saramacca) plaatsvindt, gaf Groot Haar voorafgaand aan de opening alvast een toelichting op het project. Ook Cynthia McLeod hield een presentatie waar zij het meer had over 180 jaar Boeroe-integratie en de betekenis ervan binnen de Surinaamse samenleving.

Voor Groot Haar begon het project zonder duidelijke eindbestemming. Pas na zijn eerste reis naar Suriname realiseerde hij zich de waarde van wat hij verzamelde. “Jeetje, er zit zoveel informatie in me te pakken. Het zou toch zonde zijn als ik er niet meer mee deed.” Die gedachte werd de basis voor wat hij inmiddels zijn levenswerk noemt. “Ik ben niet zo jong. En ik ben ook niet zo heel erg voortgegaan, maar dit is wel mijn belangrijkste werk tot nu toe”, zegt hij.

Aan het boek werkten vele Boeroefamilies mee. Hoewel er aanvankelijk enige aarzeling was. “Moet er weer een witte Nederlander dit gaan doen?”, voelde Groot Haar zich al snel welkom. “En dat waardeer ik heel erg”, zegt hij.

De tentoonstelling in het Nationaal Archief blijft een maand lang te bezichtigen. Educatie speelt daarbij een centrale rol. Twintig scholen hebben toegezegd met hun leerlingen te komen, begeleid door een speciaal ontwikkelde lesbrief. “Met zo’n lesbrief en met de expositie hoop ik dat ze iets van de geschiedenis van de boeroes meekrijgen,” zegt Groot Haar. Voor hem is het onderwerp minstens zo belangrijk als de grafie. Door zijn werk raakte hij steeds dieper betrokken bij de geschiedenis van de Boeroes — en daarmee bij het bredere erfgoed van Suriname.

“Het is een stukje gedeeld erfgoed van Nederland en Suriname, en dat moet bewaard blijven.” Vierhonderd exemplaren stelt de graaf gratis beschikbaar voor scholen, bibliotheken en meewerkende families in Suriname. De boeken zijn inmiddels onderweg per boot en worden medio juli verwacht. In Nederland is nog een voorraad beschikbaar. Groot Haar bekijkt samenwerkingen met Surinaamse boekhandels om het boek ook lokaal ten verkoop aan te bieden.

Het boek ‘De Grote Boom’ telt 272 pagina’s en bevat ruim 150 ’s. Groot Haar grafeerde zo’n honderd mensen, met vertegenwoordiging uit vrijwel alle bekende Boeroefamilies zoals Loor, Veldkamp, Overeem, van Dijk en Van Ravenswaay. Het boek is voor Erick Rijsdijk, voorzitter van Stichting Sranan Boeroes een mooie aanvulling van Julius Müller boek uit 1902.  

Voor Martin Loor is de 180 jaar herdenking meer dan een terugblik. “Als je je tolerant opstelt, hard blijft werken, dan heb je kansen in het leven. En de integratie komt vanzelf.” Suriname is voor hem een land van verscheidenheid, waarin iedereen thuishoort. “Ik ben kind van dit land en ik voel me er lekker bij. Politici moeten het niet bederven. Wij willen samengaan.” Het is zeldzaam dat Boeroes een vrije dag krijgen om stil te staan bij hun geschiedenis. Rijsdijk pleit meer voor een gezamenlijke herdenkingsdag voor alle bevolkingsgroepen in Suriname. “Zo krijgen ook onze moksi – mensen met gemengde afkomst – de ruimte om hun plek in de geschiedenis te markeren. Ze zijn misschien geen Hindostaan, Javaan of Boeroe, maar ze zijn wél Surinamers. Daarom moeten we toewerken naar één dag van gezamenlijke herdenking”, zegt hij.

Bezoekers bekijken de ’s op de panelen.