Dag van de Arbeid: Surinaams Erfgoed van strijd en solidariteit

door

Wij staan deze dagen stil bij de betekenis van 1 mei – Dag van de Arbeid voor Suriname. Deze dag is méér dan een vrije dag: het is een levend monument van de nationale strijd voor waardige arbeid en een krachtig symbool van solidariteit tussen werkenden. De oorsprong van de viering van de Dag van de Arbeid in Suriname gaat terug tot de jaren dertig, een periode waarin de werkende klasse haar horizon merkbaar had verruimd. Er ontstond een groeiend politiek bewustzijn en arbeiders kwamen steeds krachtiger op voor betere arbeidsomstandigheden. De vakbeweging was zich toen al bewust van het feit dat het daadwerkelijke juk van de slavernij nog afgeschud moest worden. Ondanks de harde repressie van het koloniale bestuur, werd er onbevreesd geprotesteerd. De werkende klasse kende de betekenis van de Internationale Dag van de Arbeid en erkende haar eigen rol daarin.Op 1 mei 1932 vond de eerste herdenking van deze dag in Suriname plaats, georganiseerd door de vakbeweging. Het was een indrukwekkende gebeurtenis die grote publieke belangstelling trok. In de jaren daarna groeide de onvrede onder werkenden verder. De spanningen tussen verschillende maatschappelijke partijen liepen op, wat de kolonisator ertoe bracht specifieke instituties in het leven te roepen om de arbeidsrust te waarborgen. Zo werd in 1946 de Bemiddelingsraad voor Geheel Suriname (BR) opgericht om dreigende arbeidsconflicten op vreedzame wijze op te lossen. In 1947 volgde de oprichting van de Arbeidsinspectie, met als doel werknemers te beschermen en toe te zien op naleving van de arbeidswetgeving. Beide instanties vielen onder het toenmalige Ministerie van Sociale Zaken, aangezien er nog geen afzonderlijk ministerie van Arbeid bestond. Door druk van de vakbeweging in de jaren zestig werd uiteindelijk op 27 januari 1970 het Ministerie van Arbeid ingesteld. De wettelijke basis voor deze instituten werd gelegd met de Arbeidsgeschillenwet (1946) en de Veiligheidswet (1947). Daarmee werd een belangrijke stap gezet in de ontwikkeling van een eigen Surinaamse arbeidswetgeving. Deze institutionele ontwikkelingen vloeiden voort uit het feit dat Suriname – als overzees gebiedsdeel van het Koninkrijk der Nederlanden – begin jaren veertig intern zelfbestuur verkreeg. Het koloniaal bestuur besefte dat het vanaf dat moment zelf verantwoordelijk was voor het onderhouden van rust en stabiliteit onder de bevolking, in het bijzonder onder de werkende klasse.Geconcludeerd kan worden dat de viering van de Dag van de Arbeid in Suriname nauw is verbonden met de opkomst van de arbeidersbeweging en de strijd voor betere arbeidsvoorwaarden, vooral in sectoren mijnbouw en ambtenarij. In de jaren vijftig werd voor het eerst de Dag van de Arbeid op 1 mei uitgeroepen door de overheid tot een vrije dag gelijk aan de zondag, maar in februari 1960 werd bepaald door de overheid middels een resolutie dat de Dag van de Arbeid op 1 mei voortaan geen vrije dag meer zou zijn. In de plaats van deze vrije dag kwam de Dag der Vrijheden op 1 juli (vanaf 1 juli 1960). In 1970 werd de dag van de Arbeid opnieuw gelijkgesteld aan de zondag. De eerste, langste stoet van duizenden werkenden in Suriname ter gelegenheid van de viering van de Dag van de Arbeid werd opgetekend op 1 mei 1952 en georganiseerd door de Raad van Vakcentrales bestaande uit de Surinaamse Mijnwerkers Unie, De Surinaamse Werknemersorganisatie, de Progressieve Werknemersorganisatie en de Surinaamse Werknemersfederatie.Nieuwsberichten van De Surinamer van 5 mei 1932 en De West van 3 mei 1932 over de eerste viering van de Dag van Arbeid op 1 mei 1932 door de vakbeweging in Suriname.SolidariteitIn Suriname blijft de Dag van de Arbeid bijzonder actueel, mede door aanhoudende economische uitdagingen zoals inflatie en onstabiele wisselkoersen. Onze geschiedenis leert ons dat sociale vooruitgang nooit vanzelf komt. Sociale bescherming, instelling van het minimumloon en ouderschapsverlof, ontslagbescherming, vakbondsrechten – al deze verworvenheden zijn er gekomen door solidariteit, door samenwerking en door de vastberaden inzet van de arbeidersbeweging.Vandaag, in 2025, staan wij voor nieuwe en urgente uitdagingen. We bevinden ons aan de vooravond van de verkiezingen voor een nieuwe DNA en regering, terwijl de stijgende kosten van levensonderhoud, de voortdurende strijd voor eerlijke lonen en betere werkomstandigheden ons duidelijk maken dat de strijd van de werkende klasse nog lang niet is gestreden, ondanks de vele verworvenheden van het ministerie van Arbeid in de afgelopen 10 jaren op de gebieden: arbeidswetgeving, decent work en de ontwikkeling van het menselijk potentieel.  In dit jaar van politieke keuzes is het essentieel dat werkenden zich bewust zijn van hun invloed en verantwoordelijkheid. De staat van onze fragiele economie vereist doordachte beleidskeuzes. Wanneer het bergafwaarts gaat met de economie, zijn het immers de loontrekkers die als eersten de gevolgen voelen – zij worden het hardst geraakt, raken achterop en glijden af in armoede. Alleen door bewust te kiezen, kan er verder worden gebouwd aan een rechtvaardiger, socialer en sterker Suriname. Imro L. Smith