Constitutioneel Hof sluit ‘moeizame’ eerste termijn af

Met het verstrijken van de zittingstermijn van zes leden en plaatsvervangende leden van het Constitutioneel Hof (CHof) dreigt een vacuüm te ontstaan. Op 7 mei loopt de zittingstermijn van deze leden af en blijven slechts twee leden over die op 15 februari vorig jaar zijn beëdigd. Ook heeft het instituut momenteel geen secretaris. Voordrachten voor benoeming van de leden van het CHof moeten volgens de wet door de regering aan De Nationale Assemblee worden voorgelegd voor goedkeuring. Tot nu toe is dat niet het geval. Het CHof had geen makkelijke start en de afgelopen vijf jaar zijn niet zonder uitdagingen geweest. Voorzitter Gloria Stirling ambieert geen tweede termijn. Althans, niet onder dezelfde omstandigheden waarin het instituut de voorbije vijf jaar heeft moeten functioneren. Ze kijkt met gemengde gevoelens terug op de voorbije periode.

Tekst en beeld Ivan CairoADVERTISEMENT

Uitdagingen

Het CHof begon op 7 mei 2020, nadat de leden door waarnemend president Ashwin Adhin waren beëdigd, zonder een behoorlijke institutionele capaciteit en administratieve voorzieningen. Maar al zes dagen na de beediging van de leden kreegt het instituut de eerste harde noot te kraken. Een aantal leden van de NDP dropten een verzoekschrift om de Amnestiewet waarmee Desi Bouterse dacht zichzelf te kunnen vrijwaren van de strafrechtelijke gevolgen van de Decembermoorden te toetsen aan de Grondwet. De Krijgsraad had die wet namelijk naast zich neergelegd en was doorgegaan met de berechting van Bouterse en zijn medeverdachten.

De moeilijke start werd een moeizaam traject. “De vorige regering heeft ons met niets achtergelaten. We hadden alleen het gebouw waarin we zitten en wat erin staat”, zegt Stirling in gesprek met de Ware Tijd. Om met het werk te kunnen beginnen, werd een beroep gedaan op het ministerie van Binnenlandse Zaken om restantmateriaal van de verkiezingen van 25 mei 2020, zoals papier, pennen, potloden, nietmachines en dergelijke, ter beschikking te stellen. “Zo zijn we begonnen. Met restantmateriaal.”

De beloofde laptops zijn nooit ontvangen van de overheid. Een particulier doneerde vijf laptops, waarvan drie inmiddels zijn gecrasht. “De leden van het hof moesten gebruikmaken van hun privélaptops om te kunnen werken”, zegt de voorzitter. Tot nu toe zijn ook de rechtspositie en andere voorzieningen van de leden van het CHof niet goed geregeld. Hun honorarium is niet meegegaan met inflatiecorrecties, maar werd wel verhoogd aan de hand van de loonsverhogingen die voor de ambtenarij werden doorgevoerd. “De regering-Bouterse had staatsbesluiten ten aanzien van het CHof reeds klaar, maar die zijn nooit getekend en uitgevaardigd door de regering-Santokhi. Deze regering moest onze rechtspositie regelen.”

Voorstellen om het honorarium te verhogen stuitten op weerstand bij de Staatsraad, die daarover advies moest uitbrengen. Zo wilde de Staatsraad informatie van het CHof over hoe vaak er werd vergaderd, hoe lang de bijeenkomsten waren en welke onderwerpen werden besproken, en of daar bewijzen van waren. “Ik heb dat pertinent geweigerd. Ik denk niet dat het de taak is van de Staatsraad om dat te onderzoeken. Dit vonden we een verregaande bemoeienis. We vonden dat niet in orde.”

Ook de medische voorzieningen bleven achter in vergelijking met soortgelijke staatsinstituten. “Wat we aanvankelijk kregen, was een soort Basiszorgverzekering-Plus. Sommige dingen moesten we zelf voorschieten”, aldus Stirling, die eraan toevoegde dat andere leden daarom veelal gebruikmaakten van medische dekkingen die ze vanwege functies bij andere instellingen genoten. Talrijke voorzieningen die door de regering-Bouterse waren toegezegd, zijn door diens opvolger teruggedraaid.

Ten aanzien van de huisvesting van het instituut waren er ook problemen. De staat betaalde de huur van het pand waarin het is gevestigd niet, en het CHof werd twee keer bedreigd met uitzetting. Ook werden de elektriciteit en watertoevoer een paar keer afgesloten. “Er zijn tijden geweest waarin het water en de elektriciteit waren afgesloten, en de directeur van het ministerie van Justitie en Politie zelf uit zijn privégeld de rekening heeft betaald. Maar zo hoort het niet”, stelt Stirling.

Geldgebrek

Ook met personeelstekorten had het instituut te kampen. Een behoorlijke institutionele versterking van het instituut heeft nauwelijks plaatsgevonden vanwege geldgebrek. Het CHof heeft geen eigen budget en is voor elke uitgave afhankelijk van de overheid. Hierdoor was bijscholing van de leden om kennis en expertise op te bouwen, wat volgens de voorzitter een “must” is, haast onmogelijk. “Want je moet een juridische expert zijn voor de ingewikkelde juridische vraagstukken die op je bord komen.” Met het Centrum voor Democratie en Rechtspleging zijn, met financiering van het Canada Fund, enkele cursussen verzorgd voor het hof, waardoor de deskundigheid van de leden kon worden bijgespijkerd.

Ook door geldgebrek konden externe consultants niet worden aangetrokken en is de samenwerking met gelijkgerichte internationale instituten en organisaties niet goed van de grond gekomen. Op uitnodigingen voor evenementen en conferenties van buitenlandse constitutionele hoven, die werden gehouden in …

...