Commissie Monumentenzorg faalt: Gebrekkig beleid brengt erfgoed in gevaar

door

INGEZONDEN
De Commissie Monumentenzorg heeft onlangs in de Ware Tijd aandacht gevraagd voor de alarmerende staat van monumentale gebouwen in Coronie en Nickerie, mede naar aanleiding van de verwoestende brand aan de Nassylaan in Paramaribo. Hoewel dit statement noodzakelijk is, komt het veel te laat en legt het vooral de structurele tekortkomingen in het functioneren van de commissie bloot.

In plaats van daadkrachtig leiderschap te tonen, lijkt de commissie vooral te reageren op rampen, terwijl preventie juist haar kerntaak zou moeten zijn. De verslechterende staat van monumentale gebouwen in Suriname is al jarenlang een bekend probleem. Ondanks signalen van experts, architecten en lokale gemeenschappen heeft de Commissie Monumentenzorg onvoldoende actie ondernomen om dit tij te keren.

“Het simpelweg publiceren van rapporten en het geven van waarschuwingen is niet voldoende”

Het huidige rapport, waarin wordt gewaarschuwd voor onherstelbare schade aan monumenten in Coronie en Nickerie, is geen doorbraak, maar een laattijdige erkenning van wat velen al wisten. Het gebrek aan een proactieve aanpak wordt pijnlijk duidelijk wanneer we de recente brand aan de Nassylaan beschouwen.
Dergelijke rampen zijn niet slechts incidenten, maar symptomen van een structureel probleem: een falend beleid dat zich richt op symptoombestrijding in plaats van op preventie en instandhouding. Het is niet voldoende om pas in actie te komen wanneer een pand volledig is verwoest.
Wetgeving tandenloos zonder handhaving
De Monumentenwet 2002 biedt een juridisch kader om het erfgoed van Suriname te beschermen. Echter, de commissie slaagt er niet in deze wet effectief te handhaven. Het ontbreken van sancties voor eigenaren die hun panden opzettelijk laten vervallen is tekenend. De commissie legt in haar rapport weliswaar de verantwoordelijkheid bij de eigenaren, maar verzuimt te erkennen dat zij zelf medeverantwoordelijk is voor het gebrek aan toezicht en handhaving.
Een wet zonder strikte toepassing blijft een papieren tijger. De oproep van de commissie om te investeren in bewustwording en training van ambtenaren is onvoldoende. Er is behoefte aan concrete actie: inspecties, sancties en juridisch afdwingbare maatregelen die eigenaren verplichten hun gebouwen te onderhouden.
Geen visie, geen impact
De commissie pleit voor de oprichting van een monumentenfonds en belastingvoordelen voor eigenaren. Hoewel dit op het eerste gezicht redelijke voorstellen lijken, zijn het oppervlakkige oplossingen die het kernprobleem niet aanpakken. Een monumentenfonds kan een waardevol instrument zijn, maar alleen als het gepaard gaat met een langetermijnstrategie en duidelijke voorwaarden.
Daarnaast moet de commissie verder kijken dan financiële incentives. Onderhoud en restauratie van monumenten vereisen specialistische kennis, regelmatige controle en technische ondersteuning. De commissie zou een netwerk van professionals kunnen opzetten, bestaande uit restaurateurs, architecten en conservatoren, om eigenaren te begeleiden bij onderhoudsprojecten. Het ontbreken van een dergelijke structurele aanpak onderstreept de zwakke visie van de commissie.
Gemeenschappen uitsluiten is een gemiste kans
Het erfgoed van Coronie en Nickerie vertegenwoordigt niet alleen bouwkundige waarde, maar ook de identiteit en geschiedenis van lokale gemeenschappen. Desondanks heeft de commissie deze gemeenschappen nauwelijks betrokken in haar plannen. Dit is een gemiste kans. Een inclusieve benadering, waarin bewoners worden gestimuleerd om deel te nemen aan het behoud van monumenten, kan niet alleen zorgen voor betere resultaten, maar ook voor een breder draagvlak.
Lokale gemeenschappen begrijpen vaak het belang van erfgoed beter dan beleidsmakers. Door bewoners te betrekken bij het onderhoud en beheer, bijvoorbeeld via gezamenlijke projecten of educatieve initiatieven, kan de commissie een cultuur van verantwoordelijkheid creëren.
Een effectieve bescherming van monumenten vereist een doordachte strategie, iets wat momenteel volledig ontbreekt. De commissie zou een lang termijnplan moeten ontwikkelen dat financiële, technische en juridische elementen combineert. Een monumentenfonds moet niet alleen financiële steun bieden, maar ook dienen als een katalysator voor samenwerking tussen overheid, eigenaren en lokale gemeenschappen.
Periodieke inspecties, gekoppeld aan een systeem van beloningen en sancties, kunnen ervoor zorgen dat eigenaren zich verantwoordelijk voelen voor hun panden. Bovendien zou de commissie duidelijke onderhoudsnormen moeten opstellen en ervoor zorgen dat deze consequent worden toegepast.
Daarnaast kan innovatie een belangrijke rol spelen. Door gebruik te maken van moderne technologieën, zoals 3D-modellering en digitale archieven, kunnen gebouwen beter worden gedocumenteerd en onderhouden. De commissie heeft deze kansen tot nu toe niet benut, wat haar gebrek aan visie nogmaals benadrukt.
Een roep om leiderschap
De Commissie Monumentenzorg moet erkennen dat haar huidige benadering faalt en dringend verandering vereist. Het simpelweg publiceren van rapporten en het geven van waarschuwingen is niet voldoende.
De commissie moet leiderschap tonen en concrete stappen ondernemen om het erfgoed van Suriname te beschermen. Dit begint bij het formuleren van een strategisch plan dat gericht is op preventie, samenwerking en handhaving.
Het is essentieel dat de commissie haar rol niet langer beperkt tot observeren en rapporteren, maar zich ontwikkelt tot een proactieve organisatie die daadwerkelijk verandering brengt. Hoewel de …