Column: De illusie en onze Guyanese ‘vrienden’

door

Hans Breeveld

Nog enkele nachten slapen, en dan mogen stemgerechtigden in Suriname weer deelnemen aan de algemene, vrije verkiezingen met een geheime stemming. Geen vanzelfsprekendheid voor veel volwassenen in de huidige wereld. Het is dan ook te hopen dat zoveel mogelijk mensen dit burgerrecht zullen opvatten als een burgerplicht.Nooit eerder heb ik zo intensief campagne zien voeren voor en door individuele kandidaten die in het parlement willen komen. Het lijkt erop dat dit het gevolg is van de gewoonte om parlementariërs vooral te beoordelen op het aantal stemmen dat zij bij de vorige verkiezingen hebben behaald, in plaats van op hun functioneren als volksvertegenwoordiger. Wat dat betreft zou Otmar Rodgers vaker als voorbeeld genomen moeten worden: een man met bescheiden verkiezingsresultaten, maar met grote verdiensten in het parlement.Deze beoordelaars zouden beter rekening moeten houden met de positie van de kandidaat en van de partij binnen respectievelijk het personenmeerderheidsstelsel en het systeem van evenredige vertegenwoordiging. Bij het personenmeerderheidsstelsel, dat vanaf 1948 in Suriname gold, kreeg iedere kandidaat van een partij evenveel kans als zijn medekandidaten om in hetzelfde kiesdistrict een zetel te winnen. Bij de landelijke evenredige vertegenwoordiging, die in 1963 werd ingevoerd, krijgt iedere partij dezelfde kans als de andere partijen om zetels te behalen op nationaal niveau.Doordat er zo sterk wordt gefocust op individuele verkiezingsresultaten, lijkt het erop dat steeds meer kandidaten proberen ‘op eigen kracht’ in De Nationale Assemblée (DNA) te komen. In de meeste gevallen blijkt dat echter een illusie.Op het huidige stembiljet voor de DNA staan, verspreid over 14 partijen, 714 kandidaten. Daarvan zijn er 14 lijsttrekker. In gunstige omstandigheden haalt de lijsttrekker de kiesdeler, vaak zelfs een veelvoud daarvan. Stel dat het aantal geldig uitgebrachte stemmen 280.000 bedraagt, dan is de kiesdeler 280.000 : 51 = 5.490. Als elke lijsttrekker gemiddeld één zetel haalt, blijven er nog 37 zetels over voor de overige 700 kandidaten. De 14 lijsttrekkers vertegenwoordigen samen dan 76.860 stemmen. De overige 203.140 stemmen moeten dus verdeeld worden onder 700 kandidaten. Het is duidelijk dat slechts weinigen op voorkeurstemmen gekozen zullen worden. En als dat al lukt, leidt het vaak tot spanningen binnen de partij. Voorkeurstemmen zijn toegestaan, maar laten we dat weloverwogen doen.Een andere keerzijde van de vele persoonlijke campagnes zijn de hoge kosten die daarmee gepaard gaan. Kandidaten en partijen moeten zich afvragen of die uitgaven verantwoord zijn. Wat heeft het allemaal gekost? Al die billboards, bestickerde voertuigen en ander campagnemateriaal? Wie heeft dat allemaal betaald? Zijn er al afhankelijkheidsrelaties ontstaan met sponsors nog vóórdat men parlementariër is geworden? En zal dat niet leiden tot het behartigen van de belangen van sponsoren boven die van het volk? Moeten we op deze weg doorgaan?Terwijl wij ons voorbereiden op de verkiezingen, kwam er goed nieuws: Grassalco heeft in Guyana zijn dochteronderneming Guysure Aggregate & Sands Inc. geopend. Het is prijzenswaardig dat president Santokhi zijn campagne onderbrak om daarbij aanwezig te zijn. Op basis van wederkerigheid zou je verwachten dat ook de Guyanese president bij deze gebeurtenis aanwezig zou zijn, zeker omdat het een activiteit betreft die beide landen ten goede komt en bovendien op Guyanees grondgebied plaatsvond.In het bericht stond dat de Guyanese president de ceremonie zou bijwonen, maar hij was er niet. Wel blijkt uit een artikel op Go Suriname van 20 mei dat president Santokhi zijn ambtsgenoot Irfaan Ali heeft ontmoet. De kop luidt: “Suriname en Guyana zetten in op duurzame samenwerking.” Toch zullen veel Surinamers de wenkbrauwen hebben gefronst bij de foto van de twee presidenten, met tussen hen in een ‘tigri’. Op die foto lijkt het alsof president Santokhi symbolisch de ‘tigri’ overhandigt aan president Ali, die daar hartelijk voor bedankt. Dat roept vragen op.De afwezigheid van president Ali bij de officiële opening van Guysure – zonder melding van een waardige vervanger – gecombineerd met een foto die de indruk wekt van onderdanigheid of juist provocatie, verdient uitleg. Het Surinaamse volk wil ongetwijfeld vriendschappelijke betrekkingen en duurzame samenwerking met Guyana – maar niet tegen elke prijs.Hans Breeveld