Chris Polanen wil met roman ‘De handlezer’ taboe over (prostaat)kanker doorbreken

Over kanker praten is in Suriname nog altijd taboe. Zeker onder mannen als het om prostaatkanker gaat. In zijn nieuwe, indringende roman ‘De handlezer’ doorbreekt Chris Polanen deze stilte. Hij laat zien wat het betekent om als man met een dodelijke diagnose te leven. “Ik wilde een boek schrijven over iemand die op het moment dat hij hoort dat hij doodgaat, terugkijkt op zijn leven. Gaat reflecteren en mensen gaat vergeven”, lichtte de auteur toe tijdens de presentatie van zijn roman in de bibliotheek van de Anton de Kom Universiteit van Suriname.

Tekst en beeld Audry Wajwakana

Onderdeel van de bijeenkomst, georganiseerd door de universiteitsbibliotheek en Schrijversgroep ’77, was een openhartig gesprek tussen Polanen en Ruth San A Jong, directeur van de Schrijversvakschool Paramaribo. Thema’s als ziekte, seks, dood, intimiteit en familiebanden kwamen uitgebreid aan bod.

“Over seks schrijven is veel moeilijker dan over geweld. Het moet niet te plat zijn, maar ook niet te braaf. Je zit op een soort evenwichtsbalk waar je heel snel vanaf valt”Auteur Chris Polanen

‘De handlezer’ gaat over Henry, een zestiger die te horen krijgt dat hij terminaal prostaatkanker heeft. In plaats van berusting en reflectie kiest hij voor het leven: uitgaan, dansen, flirten en het opzoeken van oude liefdes. “Dit was eigenlijk niet de bedoeling”, bekende Polanen over de hoofdpersonage in het verhaal. “Maar hij heeft niet lang te gaan, dus waarom mag hij niet genieten?”

Het schrijven over deze hoofdfiguur was volgens de auteur een uitdaging. “Hij is een extreem moeilijk personage”, aldus Polanen, die inspiratie haalde uit zijn eigen familie. “Ik heb twee uitersten meegemaakt: een neef die er heel open over was en andere mannen bewust wilde maken – zelfs over seks na behandeling. Maar ik had ook een neef die eraan overleed zonder iets te delen. Tot aan zijn dood wist niemand precies wat er speelde.” De roman werpt niet alleen licht op het taboe rond de ziekte, maar ook op een minder bespreekbare kant van de Surinaamse realiteit: praten over de dood.

Thema’s

Seksualiteit is een ander thema waar Polanen zich niet voor schaamt. In zijn roman beleeft Henry meerdere seksuele ontmoetingen met zijn voormalige vriendinnen, die uitgebreid in het boek worden beschreven. “Over seks schrijven is veel moeilijker dan over geweld”, bekende de auteur. “Het moet niet te plat zijn, maar ook niet te braaf. Je zit op een soort evenwichtsbalk waar je heel snel vanaf valt.”

Een ander thema in het boek is de rivaliteit tussen broers. Zo waren Polanen en zijn broer ooit verliefd op dezelfde vrouw. Hoewel hij deze situatie fictief in de roman heeft verwerkt, erkent de auteur dat de emotionele kern – het verlies van onderling vertrouwen en de moeizame weg naar herstel – nauw aansluit bij de realiteit.

Surineds

Deze herkenbaarheid geldt ook voor de scènes over Surinaams-Nederlandse verhoudingen. San A Jong, die het boek al heeft gelezen, zei dat ze soms hardop moest lachen om de scherpe observaties van de schrijver. Vooral in de scènes waarin Surinaamse Nederlanders op de hak worden genomen. “Dat was bewust”, benadrukte Polanen.

Waar zijn vorige boek nog draaide om Surinamers die naar Nederland migreerden en terugkeerden, koos hij deze keer voor een hoofdpersoon die nooit vertrok en een intense afkeer heeft van de Hollandse Surinamers, die met hun euro’s, accenten en verhalen over studerende kinderen en Nederlandse pensioenen terugkeren. “Ik heb het misschien een beetje overdreven, maar ik begrijp dat wel. Dat mag ook, vind ik. Als je als Surinamer telkens maar die Nederlandse Surinamers moet verdragen.”

Handlezen

De titel van de roman verwijst naar de fascinatie van Polanen voor handlezen. Jaren geleden ontmoette hij een waarzegger in België en raakte zo geïnteresseerd dat hij een tweejarige cursus volgde in Nederland. Ondanks dat hij na twee jaar zijn diploma kreeg kon hij niet handlezen. Toch zette hij door en probeerde hij het bij zowel vrienden als onbekenden. “Vanaf dat moment lukte het. En het heeft me heel veel gebracht. In dit boek licht ik een tipje van het geheim van het handlezen.”

Polanen is in Suriname geboren als zoon van Trees Busropan en Pieter Polanen, de dichter die schreef onder het pseudoniem Kwame Dandillo. Chris Polanen verhuisde op jonge leeftijd naar Nederland, maar keerde na jaren terug en ging er weer naar school. Hij studeerde in 1981 aan de Anton de Kom Universiteit, maar vertrok een jaar later opnieuw naar Nederland vanwege de sluiting van de universiteit na de Decembermoorden.

Van 1983 tot 1991 studeerde hij diergeneeskunde aan de Universiteit van Utrecht. Sinds 1992 werkt hij als dierenarts in Amsterdam-Zuidoost, vroeger bekend als de Bijlmer. Polanen combineert zijn beroep met zijn liefde voor het schrijven. Zijn literaire werk wordt gevoed door een …

...