Centrale Bank: kleine goudsector betaalt bijna US$ 37 miljoen aan royalty’s

door

Naar aanleiding van een onderzoek door Parbode heeft de Centrale Bank van Suriname (CBvS) bekendgemaakt hoeveel royalty’s de staat ontvangt van de kleinschalige goudsector. De cijfers hierover verdwenen in 2016 uit het jaarverslag van de bank en bleven sindsdien een mysterie. In 2023 ontving de staat 36,86 miljoen Amerikaanse dollar, zo stelt de bank na herhaaldelijke vragen van het maandblad.
Door: Zoë Deceuninck
De opbrengst uit royalty’s van de kleinschalige goudsector verdween uit het zicht vanaf 2016, een half jaar nadat Kaloti Suriname Mint House (KSMH) operationeel werd in Suriname, aldus het recente onderzoek van Parbode naar dit bedrijf. Ook werd duidelijk dat vooral Kaloti zelf en de Surinaams-Nederlandse goudhandelaar John Kok Foe Chee profiteren van het monopolie van Kaloti. Bovendien leek de royalty-opbrengst voor de staat te dalen, aangezien deze cijfers sinds 2016 niet meer zijn gepubliceerd.
In de staatsfinanciën worden de inkomsten uit de kleinschalige goudmijnbouw vermeld, maar de royalty-afdracht van deze subsector wordt niet afzonderlijk genoteerd. In de staatsbegrotingen van 2014 tot 2024 vallen de royalty-afdrachten van de kleinschalige goudsector onder één noemer, samen met de royalty’s uit de totale mijnbouwsector, inclusief inkomsten van Staatsolie, Grassalco en de internationale goudmijnbouwbedrijven.
Goudstaven Kaloti Suriname Mint House. Foto: Kaloti Suriname Mint HouseIn de staatsbegrotingen van 2021, 2023 en 2024 worden de verwachte inkomsten uit de royalty’s van de kleinschalige goudsector expliciet vermeld, maar de daadwerkelijke royalty-afdracht van deze subsector is niet te achterhalen.
“De Centrale Bank was tot medio 2015 verantwoordelijk (…) voor het vaststellen van de af te dragen royalty’s en de inning daarvan. Sinds de komst van Kaloti Suriname dienen goudexporteurs zich tot Kaloti Suriname te wenden voor hun goudexporten,” schrijft de CBvS in haar jaarverslag ter verklaring.
RoyaltybriefSinds medio 2015 analyseert Kaloti Suriname het goud van Surinaamse exporteurs. De fabriek in Para bepaalt de zuiverheid van het goud en berekent op basis daarvan hoeveel royalty’s de Staat moet ontvangen. Kaloti is echter niet verantwoordelijk voor de inning hiervan. “Het betalen van de royalty is een verantwoordelijkheid van de goudexporteur,” stelt Kaloti-directeur Ryan Tjon Poen Gie tegenover Parbode.
Na elke export is een goudexporteur verplicht om de royaltybrief van Kaloti Suriname en het stortingsbewijs van betaling te overleggen aan de Deviezencommissie, die verantwoordelijk is voor het verlenen van vergunningen en het toezicht op de uitvoer van goud en deviezen. Diverse pogingen om de Deviezencommissie te vragen welke bedrijven royalty’s afdragen en om welke bedragen het gaat, bleven zonder resultaat; de commissie was niet bereikbaar.
Sommige bedrijven zijn hier wel open over. “Per export betaal ik royalty’s,” zegt Bryan Hoever, directeur van Suriname Natural Stone, een van de goudexportbedrijven die hun goud voor export laten analyseren door Kaloti Suriname. “Ik exporteer minstens vier keer per maand. Dus als ik zo’n 120.000 dollar aan royalty’s per export betaal, kun je snel uitrekenen hoeveel dat op jaarbasis is.”
Hoever geeft inzage in twee overmakingsbewijzen, waaruit blijkt dat de royalty’s worden gestort op rekeningnummers van de Centrale Bank. Tot en met 2015 werd de royalty-afdracht van de kleinschalige goudsector ook altijd vermeld in de jaarverslagen van de CBvS.
Kaloti Suriname Mint House. Foto: Zoë DeceuninckMinder goud, meer geldUit de cijfers die de Centrale Bank op 6 november aan Parbode beschikbaar heeft gesteld, blijkt dat Suriname in 2021 ruim 20 miljoen Amerikaanse dollar aan royalty-inkomsten heeft ontvangen uit de kleinschalige goudsector. Dat is bijna drie keer zoveel als in 2014, toen er slechts 7,5 miljoen Amerikaanse dollar werd geïnd. Opmerkelijk: in 2014 werd er twee keer zoveel goud geëxporteerd als in 2021.
“De leveringen worden steeds minder,” zegt directeur Ryan Tjon Poen Gie van Kaloti Suriname tegenover Parbode. Vermoedelijk spelen de veranderde weersomstandigheden en de verhoging van de royalty’s hierbij een rol, denkt hij. “Ook de kosten voor de exploitatie van goud zijn enorm gestegen.”
Dat de royalty-inkomsten stijgen terwijl er minder goud wordt geëxporteerd, komt door de verhoging van het royalty-percentage door opeenvolgende regeringen. In 2014 bedroeg de royalty-heffing voor de kleinschalige goudsector nog slechts één procent; medio 2015 werd dat verhoogd naar 2,75 procent. Deze aanpassing is terug te zien in de stijging van de royalty-inkomsten van de Staat (zie tabel, red.).
In 2022 werd het royalty-percentage verder verhoogd naar 4,5 procent en in 2023 naar 5,5 procent. Het royalty-percentage wordt berekend op basis van de internationale goudprijs en is daarnaast afhankelijk van het zuiverheidspercentage van het te exporteren goud.

De Centrale Bank publiceert geen gegevens over royalty-afdrachten meer in de jaarverslagen, omdat zij slechts beschikte over de data van één goudexporteur, aldus Harry Dorinnie, directeur Monetaire Zaken en Economische Aangelegenheden bij de Centrale Bank. Amazone Gold, het bedrijf van Lucky Store-eigenaar Conrad Issa, is anno 2024 de enige goudexporteur die zijn goud nog via de CBvS exporteert. “Alleen van deze exporteur waren de gegevens beschikbaar,” verklaart Dorinnie.
Naar aanleiding van …