CBvS: AFVOERPUTJE VAN ’S LANDS FINANCIËN

door

Op weinig plaatsen komt het onbehoorlijke bestuur van de vorige regering zo duidelijk tot uitdrukking als in de financiële cijfers van de Centrale Bank van Suriname, CBvS. Een centrale bank vormt immers een schier onuitputtelijke bron van fopgeld voor een regering die onvoldoende inkomsten heeft om haar mooie beloftes waar te maken, alle spaarpotjes heeft leeggemaakt en niet nog meer leningen kan afsluiten. Uiteindelijk wordt daarvoor de rekening gepresenteerd aan de belastingbetaler. Voor niets gaat de zon op.
De CBvS heeft op 15 maart jl. haar jaarverslag over 2022 vastgesteld en op 20 maart op haar website gepubliceerd. Geleidelijk aan loopt de CBvS de achterstanden bij het publiceren van haar jaarverslagen in. Met de publicatie van het verslag over 2022 is de achterstand beperkt tot twee jaar. De meeste centrale banken hebben hun jaarverslagen over 2024 al gepubliceerd. Het is een groot probleem dat de discipline bij de financiële verslaggeving in Suriname ver onder de maat is. Dat zelfs de CBvS haar cijfers veel te laat publiceert is schandalig.
Suriname is trots op de opbrengsten die het land genereert door de winning van olie en goud. Daarbij wordt dikwijls over het hoofd gezien dat deze opbrengsten niet geheel in de staatskas terecht (zullen) komen. De royalty’s uit de toekomstige exploitatie van Blok 58 voor de Surinaamse kust, zullen voorlopig voornamelijk worden aangewend voor betaling van rente en aflossing aan de houders van staatsobligaties, of worden geplaatst op een geblokkeerde bankrekening als zekerheid voor betalingen aan de houders van staatsobligaties. Dat is het gevolg van de herstructurering van deze schuld, nadat Suriname in gebreke was gebleven bij de betaling van rente en aflossing op de oorspronkelijke obligaties.
De schuld van de staat aan de CBvS is door meerdere oorzaken zeer hoog opgelopen. De geconsolideerde staatsschuld heeft een looptijd van dertig jaar, tot in 2050, en een rentevoet van 9 procent. Bij de herstructurering van de schuld, zijn spijkerharde voorwaarden bedongen. De staat cedeert aan de CBvS:

Het recht op (eventuele) winstuitkeringen van de CBvS;
het recht op dividenden van Staatsolie;
de royalty-opbrengsten van Grassalco.

Kortom, een groot deel van de baten uit de winning van olie en goud en het dividend van Staatsolie, gaat voorlopig naar de houders van staatsobligaties en de CBvS. Maar met het aflossen van de schuld van de staat aan de CBvS zijn nog niet alle problemen bij de CBvS opgelost. Door jarenlange kolossale verliezen van de CBvS is het eigen vermogen negatief. De CBvS is al jarenlang technisch failliet en wordt op de been gehouden door de omvangrijke kasreserves die de algemene banken bij de CBvS moeten aanhouden. De staat moet een enorm bedrag aan kapitaal bijstorten om het eigen vermogen van de CBvS naar een acceptabel niveau te verhogen. Wat zijn de oorzaken van de jarenlange grote verliezen van de CBvS?
De CBvS heeft de vorige regering meermalen ‘geholpen’ met monetaire financiering. De CBvS betaalde simpelweg de uitgaven van de overheid waarvoor geen dekking was. Hierdoor liepen de vorderingen op de staat snel op. Doordat Suriname een wanbetaler is met een lage kredietwaardigheid, moest de CBvS flinke voorzieningen vormen voor het risico van oninbaarheid van de vorderingen op de staat.
Met slechte argumenten scherpte de CBvS in 2019 de kasreserveregeling aan. Banken moesten grote bedragen in vreemde valuta onderbrengen bij de CBvS. Een dergelijke vorm van een kasreserveregeling komt in andere landen niet voor. Niet lang daarna gebeurde wat ik verwachtte. De overheid misbruikte dit geld voor operationele uitgaven, de ‘aardappelen en uien’. Door de schuld in vreemde valuta van de CBvS aan de banken en de vordering in Surinaamse dollar van de CBvS op de staat, ontstond een grote negatieve valutapositie. De waardedaling van de Surinaamse dollar resulteerde in forse valutakoersverliezen voor de CBvS. Het misbruik van de kasreserves van de algemene banken leidde tot grote verontwaardiging bij de banken en het Surinaamse volk. De CBvS moest afspraken maken over de terugbetaling van de gestolen gelden, met hoge rentelasten voor de CBvS als gevolg.
Gedurende het IMF-programma heeft de CBvS getracht de waarde van de Surinaamse dollar te ondersteunen. Daartoe voerde zij onder meer openmarktoperaties (OMO’s) uit. De CBvS trok tegen zeer hoge rentes deposito’s van banken aan in Surinaamse dollars. De effectiviteit van deze maatregelen voor de koers van de Surinaamse dollar wordt door veel deskundigen betwijfeld, en de rentekosten waren uitzonderlijk hoog.
Hoe stond de CBvS ervoor in 2022? Suriname werd geconfronteerd met hyperinflatie. De vergelijkende cijfers over 2021 zijn daarom aangepast. Het te bestemmen resultaat over 2022 is SRD 1,5 miljard negatief (2021 SRD 7,1 miljard negatief). Ook in voorgaande jaren zijn de verliezen groot. Het eigen vermogen eind 2022 is SRD 5,2 miljard negatief (2021 SRD 6,4 miljard negatief).  De CBvS heeft maar liefst SRD 15,3 miljard (2021 SRD 21,3 miljard) te vorderen op …