Boksteen geeft uitleg over meest belangrijke wijzigingen in kiesstelsel

door

PARAMARIBO – Het nieuwe systeem van de verkiezingen heeft voornamelijk invloed op de toewijzing van zetels en de manier waarop stemmen worden omgezet in politieke vertegenwoordiging. Dit zegt verkiezingsdeskundige Lothar Boksteen vrijdagavond tijdens de discussieavond van de NPS.

“Voor 2023 was er een strikter kiesstelsel van kracht. Vanaf oktober 2023 wordt het evenredigheidsstelsel gehanteerd, waarbij alle 51 kandidaten op een landelijke lijst verschijnen. Dit betekent dat er slechts één kiesdeler is, die wordt berekend door het totale aantal stemmen te delen door het aantal beschikbare zetels. Deze wijziging heeft grote gevolgen. Voorheen konden kleine partijen in bepaalde districten zetels behalen met relatief weinig stemmen. “Met het nieuwe systeem moeten partijen en kandidaten een hoger aantal stemmen behalen om een zetel veilig te stellen”, legt Boksteen uit.

Hij zegt verder dat bij eerdere verkiezingen een partij met bijvoorbeeld 909 stemmen al twee zetels kon behalen, terwijl een andere partij met 386 stemmen geen zetel kreeg. “Onder het nieuwe systeem moeten partijen minimaal de kiesdeler behalen, die wordt geschat op 5387 stemmen. Dit leidt tot een eerlijkere verdeling, maar kan kleinere partijen benadelen. In het district Brokopondo, waar partijen als NDP, ABOB en BEP in eerdere verkiezingen met 1700 en 1200 stemmen zetels behaalden, zouden zij onder het nieuwe systeem geen zetel meer krijgen. “Dit toont aan dat het evenredigheidsstelsel een verschuiving teweeg brengt in de politieke vertegenwoordiging”, zegt Boksteen.

Een andere belangrijke wijziging betreft de verkiezingen voor de ressortsraad (RR) en de districtsraad (DR). Voor de RR-verkiezingen moeten kandidaten minstens twee jaar in het betreffende resort wonen, terwijl voor de DR-verkiezingen een woonperiode van twee jaar in het district vereist is. Bij de RR-verkiezingen geldt nu een systeem van grootste gemiddelde, net zoals bij de DNA-verkiezingen. Dit betekent dat zetels niet meer op basis van een meerderheidsstelsel worden toegewezen, maar volgens een evenredige verdeling. Hierdoor worden de zetels eerlijker verdeeld over de deelnemende partijen.

“Met de nieuwe regels veranderen ook de stembiljetten. Voor de verkiezingen van 2025 wordt een biljet van ongeveer 70 centimeter bij 50 centimeter verwacht. Dit biljet bevat de naam van de partij, de afkorting en de foto van de lijsttrekker. Kiezers mogen slechts één rondje inkleuren op DNA niveau en op RR niveau zal men nu ook maar 1 rondje mogen inkleuren in vergelijking met voorheen waar men meerdere kandidaten op voorkeurstemmen kon inkleuren. “Bij de verdeling van zetels wordt de kiesdeler gebruikt.” Deze kiesdeler wordt bepaald door het aantal geldige stemmen te delen door het aantal beschikbare zetels. In eerdere schattingen lag de kiesdeler rond de 5387 stemmen. Het aantal kiesgerechtigden en de opkomstpercentages hebben hier een grote invloed op. Daarnaast wordt het systeem van grootste gemiddelde toegepast voor het toewijzen van de resterende zetels. Dit betekent dat zetels worden toegekend aan partijen met de hoogste gemiddelde stemwaarde. “Dit voorkomt dat kleinere partijen zetels verliezen aan grotere partijen door een klein verschil in stemmen”, zegt Boksteen. Het systeem van voorkeurstemmen blijft gehandhaafd. Kandidaten die meer stemmen halen dan het partij quotum, krijgen automatisch een zetel toegewezen. Indien een partij slechts één zetel behaalt, gaat deze naar de kandidaat met de meeste stemmen. Bij meerdere zetels worden de kandidaten met de hoogste voorkeurstemmen als eerste geplaatst, gevolgd door de resterende kandidaten in lijstvolgorde. “Het evenredigheidsstelsel zorgt voor een eerlijkere verdeling van zetels, terwijl de strengere eisen voor voorkeurstemmen en zeteltoewijzing de verkiezing dynamiek veranderen.” Partijen zullen hun strategieën moeten aanpassen om succesvol te blijven onder deze nieuwe regels. De verkiezingen van 2025 zullen aantonen hoe deze veranderingen in de praktijk uitpakken en welke invloed ze hebben op de politieke toekomst van Suriname”, besluit Boksteen.