Bestaansrecht inheemsen

door

9 AUGUSTUS HEEFT de Verenigde Naties uitgeroepen tot de officiële inheemse dag. Dan wordt wereldwijd aandacht besteed aan de situatie van deze groep die in Suriname de eerste bewoners van het land wordt genoemd. Met die titel zou een bepaalde eer gepaard moeten gaan. Echter, niets is minder waar. Dat creëert een wrang gevoel bij de inheemsen die zich vooral inheems willen voelen en gedragen.

Eén van de voordelen die Suriname heeft die wordt toegewezen aan de aanwezigheid van de inheemsen en tribalen in het land is de bosbedekking. Dat de inheemsen hebben opgetreden als hoeders van het bos zou dé reden zijn dat Suriname, nationaal, regionaal en internationaal zich daarvoor op de borst kan slaan. Dat maakt ook dat Suriname carbon credit kan gaan innen en meer.

De vraag ‘bestaan de inheemsen als de wet hen niet erkent en geen bescherming biedt’ is derhalve een legitieme

Maar als wordt gekeken naar de situatie waaronder de inheemsen leven, dan is er veel werk aan de winkel. Ze vragen dat zij mogen blijven wonen op de gronden die hun voorouders bewoonden. En eigenlijk de gronden waar ze nu wonen, want door kolonisatie en andere ontwikkelingen is dat gebied steeds kleiner en in veel gevallen steeds meer naar het zuiden van het land verschoven. Daarnaast is hun wens en bede dat ze als de hoeders van het bos worden behandeld.

Aan die positie is namelijk wel een nadeel voor henzelf gekoppeld. Doordat ze op afgelegen gebieden en vaak in kleine gemeenschappen wonen, is hun gebied niet zelden verstoken van de basisvoorzieningen. In het zuidoosten van het land bijvoorbeeld is er geen school waar de overheid voor heeft gezorgd.

De Wayana hebben hun eigen school opgezet en omdat die niet voldoet aan de standaardeisen van het ministerie van Onderwijs, Wetenschap en Cultuur wordt niet voorzien in één of meer leerkrachten noch leermiddelen. De poli van de Medische Zending in het dorp en in veel dorpen in het binnenland ontbeert de medicijnen. Maar het gebied zit wel vol met goudconcessies uitgegeven door de overheid zonder enige afstemming noch benefit sharing met de daar wonende inheemsen.

Op 2 mei 2023 gebeurde de eruptie. Inheemsen, die de toegang tot de concessie van Grassalco steeds werd ontzegd, werden furieus. Ze zagen trucks met hout staan als symbool voor het feit dat niet zij maar derden in hun gebied mochten werken, geld verdienen en het platgekapt en uitgemijnd voor hen achterlieten. Dat ontstak figuurlijk vuur in hen wat letterlijk vuur tot gevolg had. Een tragische zaak waarbij inheemsen mogelijk werden geëxecuteerd, werkers van Grassalco gewond raakten en privé-eigendom werd vernietigd.

Het recht vond zijn beloop, maar schoot grovelijk tekort in de ogen van de inheemsen. Ze werden gestraft voor de vernielingen, maar het feit dat de eruptie van 2 mei eigenlijk kwam door gebrek aan erkenning van de grondenrechten van de inheemsen werd niet eens aangestipt.

De vraag ‘bestaan de inheemsen als de wet hen niet erkent en geen bescherming biedt’ is derhalve een legitieme. 9 augustus zou vanaf 23 mei 2023 een dag van diepe rouw moeten zijn voor Suriname. ‘A sani musu kenki’ zou de politiek zeggen, but talk is cheap en dat al bijna vijftig onafhankelijke jaren.