BESCHOUWING — Een sprankje (valse) hoop voor de SLM (2)

door

President Jennifer Geerlings-Simons heeft de wens uitgesproken om nu echt schoon schip bij de Surinaamse Luchtvaartmaatschappij (SLM) te maken. Daarmee wordt een sprankje hoop gewekt voor iets dat al jaren ten dode is opgeschreven. Maar die hoop kan ook heel snel omslaan in valse hoop. De intenties kunnen oprecht zijn, maar zolang de uitvoering niet goed geschiedt, is en blijft het dweilen met de kraan open. De Ware Tijd probeert in een serie afleveringen op een rij te zetten hoe het met de ooit trotse nationale carrier zo gruwelijk mis kon gaan. En vooral wat er nu zou moeten gebeuren. Vandaag deel 2.

Tekst Armand Snijders

Beeld CDS

De eerste stappen van president Jennifer Geerlings-Simons om de SLM te redden, worden door menigeen met belangstelling gevolgd. Maar ook met een enorme dosis scepsis. Immers, vorige presidenten begonnen eveneens enthousiast in de volste overtuiging om de luchtvaartmaatschappij te behouden, maar beten zich daar uiteindelijk op stuk. Het staatshoofd leeft in de overtuiging dat haar plan wel zal slagen. Echter, daar mag aan worden getwijfeld.

“De SLM moet op de slachtbank, de operatietafel is een gepasseerd station”

Allereerst zal een ander staatsbedrijf, Grassalco, de komende maanden nog iedere maand twee miljoen US dollar naar de Jagernath Lachmonstraat moeten overmaken, zo heeft Geerlings-Simons gezegd. Dat deed het bedrijf al jaren in opdracht van haar voorganger Chandrikapersad Santokhi, waardoor het mijnbedrijf ook in de problemen is gekomen.

Maar volgens het huidige staatshoofd is dit slechts een tijdelijke oplossing, “totdat er een concreet plan is over hoe de financiële situatie zal worden aangepakt”. Om dat concrete plan wordt al jaren geroepen, maar opeenvolgende directeuren hebben dat nooit gepresenteerd, ook niet door de laatste aangestelde topmannen Paul de Haan en Steven Gonesh.

Ondertussen werd Santokhi overspoeld met adviezen van allerlei deskundigen, die hij bij voorbaat al arrogant en achteloos naar de prullenbak verwees. Hij zou het allemaal zelf wel kunnen met de deskundigheid die hij in huis had of zou halen.

Privatisering

Ook Geerlings-Simons valt de eer ten deel dat ze ongevraagd allerlei plannen krijgt voorgelegd. Zij beseft in ieder geval dat ze hulp van buitenaf hard nodig heeft, maar het is de grote vraag of ze uiteindelijk met iemand in zee zal gaan en zo ja met wie. Weet ze het kaf daarbij van het koren te scheiden? Enerzijds wekt ze de indruk te begrijpen dat de SLM op de operatietafel moet, maar tegelijkertijd wat haar betreft niet hoeft te worden geprivatiseerd. “De SLM draait op verlies, maar het is voor Suriname van groot belang om deze maatschappij, waar mogelijk, te behouden”, zei ze recentelijk in een vraaggesprek op Gov.tv.

Terwijl volgens de deskundigen privatisering eigenlijk de enige oplossing is om de onderneming te behouden. Anders rest liquidatie: het bedrijf opdoeken, uithuilen en vanaf de bodem opnieuw beginnen. Ofwel: de SLM moet op de slachtbank, de operatietafel is een gepasseerd station.

De regering heeft een ‘unit’ geïnstalleerd – bestaande uit juristen en ‘mensen uit de sector’ – die alle issues binnen de SLM binnen drie maanden op een rij moet zetten. En passant heeft Geerlings-Simons ook nog een ‘onbezoldigde werkgroep’ in het leven geroepen die de aanverwante ‘urgente kwesties in de luchtvaartsector’ moet oplossen. En dat binnen liefst zes maanden. Dat klinkt inderdaad alsof er nu werkelijk wat gaat gebeuren. Maar een unit en werkgroep doen welbeschouwd hetzelfde als de commissies van Santokhi hebben gedaan.

Een soort déjà-vu gevoel

Dus gezien de eerdere ervaringen ontstaat toch een soort déjà-vu gevoel, vooral ten aanzien van de SLM. Santokhi zette een tijdlang ook alles op alles om de SLM te redden. De honderd miljoen US dollar aan schulden zouden wel even worden herschikt, een liedje dat zijn regering continu verkondigde, maar ook ten aanzien van de SLM niet waarmaakte.

Hij ging daarbij volledig zijn eigen gang en strooide met tientallen miljoenen US dollars belastinggeld om zijn SLM-droom na te streven, waarschijnlijk in de hoop dat er ooit een vliegtuig naar hem zou worden vernoemd. Al deze miljoenen belandden uiteindelijk in een bodemloze put, terwijl de bevolking daar voor moest bloeden. En toen hij besefte dat hij hopeloos had gefaald, liet hij de maatschappij vanaf 2023 grotendeels barsten, behalve dan dat hij er iedere maand nog miljoenen voor vrij maakte.

“De geschiedenis heeft bewezen dat politieke bemoeienis bij de SLM niet heeft geleid tot succes”

Geen succesvol huwelijk

Kort vóór zijn aftreden maakte zijn regering opeens bekend dat de SLM één van de 63 bedrijven is die per direct mogen worden geprivatiseerd, maar die term is een vies woord in de ogen van Geerlings-Simons. Haar ‘reddingsplan’ is daarom in dat licht weinig hoopgevend. Politici en de SLM zijn geen succesvol huwelijk.

De president wekt de indruk wel een gezonde SLM te willen, maar de vraag is of ze de echt rigoureuze stappen die daarvoor nodig zijn ook wil zetten. Zoals die noodzakelijke privatisering, die volgens de meeste deskundigen de enige optie is om als bedrijf te overleven. Suriname kan daar wel een minderheidsaandeel blijven behouden, maar de politiek staat niet meer aan het roer om het bedrijf kaal te plukken.

Zeggenschap over de SLM

De Canadese luchtvaartdeskundige Tomas Chlumecky prijst zichzelf al vijf jaar aan om de SLM weer naar grotere hoogten te leiden en heeft Santokhi en de media onophoudelijk bestookt met zijn ideeën en bijna gesmeekt om het proces te mogen begeleiden. Recentelijk heeft hij tegenover ABC verklaard de onderneming nog steeds te willen helpen en investeerders te hebben die bereid zouden zijn de ‘transformatie’ financieel te ondersteunen en inmiddels al contact te hebben gelegd met het kabinet van de president.

Volgens hem kan de luchtvaartmaatschappij tegen 2030 winstgevend worden, haar eigen vliegtuigen financieren en uitgroeien naar een vloot van tien of meer toestellen met ten minste 24 bestemmingen binnen en buiten de Caricom. Chlumecky denkt dus groots – en veel te groot in de ogen van velen.

Echter, over privatiseren rept hij niet; de onbekende geldschieters zouden een aandelenbelang van maximaal 49 procent willen verwerven. Daardoor blijft dus 51 procent in handen van de Surinaamse staat die daardoor de zeggenschap over de SLM nationaal blijft houden, met uiteraard hemzelf aan het roer.

Structureel onbetrouwbare partner

Chlumecky heeft ongetwijfeld een berg kennis en ervaring in huis, maar de kans is heel groot dat dit een scenario is dat bij voorbaat ook is gedoemd te mislukken. Want als er al investeerders zijn die geld in de SLM willen stoppen, dan zullen ze zeker geen genoegen nemen met een minderheidsbelang. Het roer in handen laten van een structureel onbetrouwbare partner die het bedrijf kapot heeft gemaakt, zou gekkenwerk zijn. Dat snapt zelfs een kind en hopelijk begrijpt ook de president dit.

De geschiedenis heeft bewezen dat politieke bemoeienis niet heeft geleid tot succes. Zolang het besef er niet is dat daardoor herstel van de SLM onmogelijk is, blijft Suriname in een vicieuze cirkel ronddraaien. Politici en (zogenaamde) deskundigen die dat niet willen inzien, zijn hopeloos naïef en in feite medeplichtig aan het in stand houden van een failliet systeem.

*In het volgende en laatste deel van deze serie worden de opties die wel realistisch zijn, beschreven