Behoud identiteit essentieel voor Surinaamse Javaan in ontwikkeling Suriname

“Waar we als Javanen bij moeten stilstaan is de vraag wat we zelf willen. Willen we de cultuur, zoals we die hebben meegenomen of de in Suriname ontwikkelde Surinaams-Javaanse cultuur die daarmee onze identiteit vormt”, stelt Edward Redjopawiro. Deze advocaat en cultuurkenner sprak vrijdag tijdens het derde Jawa-congres in Royal Torarica.
Tekst en beeld Tascha Aveloo

Gasten, van wie veel gekleed waren in prachtige en grote variaties aan batik, werden verwelkomd met live gamelanmuziek en wayang schaduw poppenspel. Het thema van het congres was: ‘Door eenheid in behoud van identiteit naar meer inspraak in het beleid: Nu of Nooit’.

“Onze dans, wayang, batik en dergelijke kan in de toerisme-industrie veel meer ingezet worden, want olie en gas gaan eens op, maar cultuur blijft voor altijd”
Edward Redjopawiro
Redjopawiro focuste in zijn inleiding vooral op het social-culturele aspect van de identiteit van de Javaan: hoe die zich heeft ontwikkeld, maar meer nog hoe culturele expressie, normen en waarden kunnen helpen bij de ontwikkeling van het land. Dat deed hij vanuit het onderwerp ‘Identiteitsbehoud van de Javanen’.
Eenheid in verscheidenheid
Stanley Soeropawiro deed het openingsgebed. Daarna droeg Stefanie Sewotaroeno, schrijfster en spoken word-presentatrice, een gedicht voor over de strijd van de voorouders en de kracht die zij moeten inzetten om staande te kunnen blijven. “Tijd kan niet alles, maar wij kunnen alles: samen een koers varen, dat kunnen wij Surinamers. De kracht van mijn voorouders leeft door in mij.”
Het congres werd geopend door de ondervoorzitter van het organiserend ‘Platform Viering Javaans Nieuwjaar’, Joan Sanamin-Tajib. Zij stelde dat de kracht van Suriname ligt in de gevarieerdheid aan culturen en etnische groepen die in harmonie met elkaar samen leven, zonder dat zij een smeltkroes worden, maar vasthouden aan ‘eenheid in verscheidenheid’. “Suriname heeft potentie om te bloeien en te groeien, maar dat kan alleen door er samen aan te werken.”
Cultuurelementen
Redjopawiro wees op de diverse soorten ‘identiteit’ van de Surinaamse Javaan, zoals de persoonlijke, collectieve en politieke. Hij stond ook stil bij wat hij ziet als de Javaanse identiteit, namelijk het geheel aan etnische, genetische, sociale en culturele uitingsvormen van de Javaan. Maar ook haar culturele uitingsvormen, het gehanteerde normen- en waardensysteem. “De Javaan uit Indonesië, heeft een Indonesisch-Javaanse identiteit en die is anders dan de Surinaams-Javaanse identiteit.”
Volgens Redjopawiro uit dat zich op verschillende manieren, zoals de taal – het Surinaams-Javaans – die gesproken wordt. Wanneer Javaanse mannen met elkaar praten, doen zij dat meestal in het Sranan en vrouwen gebruiken het Nederlands. Veel jongeren beheersen de Javaanse taal niet, maar zingen wel graag (in het) Javaans.
Redjopawiro stelde verder dat veel rituelen en gewoonten die betrekking hebben op de geboorte, het huwelijk en overlijden, zich hebben aangepast aan de Surinaamse situatie. Zo zijn cultuurelementen als ‘Does Cabaret’ en ‘Sambel Trasie’ in Suriname ontstaan en is in Suriname ‘Joget Si’ toegestaan. “Dat is ‘pet-pet’ met elkaar dansen. In Indonesië is dat niet toegestaan.”
Javaans nationalisme
Redjopawiro stond ook stil bij het begrip Javaans nationalisme. “Dat is het geloof en de maatschappelijke ideologische overtuiging dat alle Javanen die in Suriname zijn geboren, met trots, in de eerste plaats Surinamer zijn. Maar zij hebben ook het onvervreemdbare recht om hun cultureel erfgoed van enkele duizenden jaren geleden te willen behouden.”
De inleider had het verder over de kracht en de economische capaciteit die de culturele expressie van de Javaan heeft. Zo zouden gemeenschappen sneller tot ontwikkeling gebracht kunnen worden vanuit het gedachtegoed van de ‘Gotong Royong’, oftewel gemeenschapssamenwerking. “Maar onze dans, wayang, batik en dergelijke kan in de toerisme-industrie veel meer ingezet worden, want olie en gas gaan eens op, maar cultuur blijft voor altijd.”
Een ander pakkend element van zijn inleiding ging over het normen- en waardesysteem, dat Javanen hanteren bij de opvoeding van hun kinderen. “Anderzijds kan dit systeem, het Surinaams-Javaans gewoonterecht, een remmende factor zijn, voor het bewustwordings- en bevrijdingsproces van de Surinaamse Javaanse identiteit.” Hij noemde als voorbeeld dat Javanen zich snel schamen, niet gemakkelijk durven om op de voorgrond te komen en dat zij vaak ‘snel tevreden’ zijn met behaalde resultaten in het leven terwijl zij zouden moeten streven naar meer.
Interactie
De andere sprekers waren Nasier Eskak, directeur op het ministerie van Binnenlandse Zaken, vanuit het onderwerp ‘Inspraak van de Javanen’ en de voorzitter van Pertjajah Luhur Paul Somohardjo over ‘Eenheid onder de Javanen.’ Na elke inleiding mocht een panel reageren en mochten mensen die thuis meekeken via een liveverbinding bellen voor vragen, opmerkingen of aanvullingen.
Ook uit de zaal kwamen vragen en suggesties. Historicus Maurits Hassankhan stelde onder meer dat “wij als Surinamers van buiten naar Suriname zijn gehaald om deel te worden van het Nederlandse koninkrijk om ons tot Nederlander te maken”. “Maar gelukkig …

...