Baitali pleit voor strafregels tegen foute bewindslieden

door

Rechter haalt streep door aanbesteding weg Southdrain/Apoera

Bewindspersonen die bewust buiten de wettelijke procedures handelen bij openbare aanbestedingen en daarmee schade veroorzaken voor de staat, burgers of bedrijven, zouden volgens Farsi Khudabux, directeur van aannemingsbedrijf Baitali, persoonlijk strafrechtelijk aansprakelijk moeten worden gesteld. “Want, uiteindelijk is het de burger die voor de financiële schade opdraait”, benadrukt hij tegenover de Ware Tijd.

Tekst Ivan Cairo

Baitali heeft de rechtszaak tegen de Staat gewonnen over de aanbesteding voor de aanleg van de weg van Southdrain naar Apoera. Het bedrijf was door het ministerie van Landbouw, Veeteelt en Visserij (LVV) uitgesloten van deelname en stapte daarom naar de rechter. Kortgedingrechter Rewita Chatterpal oordeelde dat de aanbesteding onrechtmatig was verlopen en Baitali ten onrechte buiten spel was gezet. De gunning aan Shiwan Tushan moet binnen een week worden ingetrokken en de uitvoering van het contract moet per direct stoppen.

“Nu is het meer regel dan uitzondering dat als iemand over de schreef gaat, deze persoon buiten schot blijft en uiteindelijk is het de staat, de burger, die voor de schade opdraait”Farsi Khudabux

Volgens de rechter heeft de Staat met haar handelen de algemene beginselen van behoorlijk bestuur geschonden. “Ik ben blij dat dit het resultaat is van onze case”, reageert Khudabux. Hij wijst erop dat de rechter net als Baitali heeft vastgesteld dat regels en procedures zijn omzeild. “Het resultaat van de aanbesteding was daardoor ongeldig.”

De eis van Baitali om de gunning meteen aan haar toe te wijzen werd afgewezen. Mocht er een nieuwe aanbesteding komen, dan zal het bedrijf opnieuw meedoen, stelt de directeur. “We wilden uitsluitsel hebben over dat bod. Maar als er een nieuwe aanbesteding komt, doen we weer mee”, zegt Khudabux, die benadrukt dat het uiteindelijk aan de regering is om te beslissen of het project opnieuw wordt aanbesteed of geannuleerd. “De regering kan ook, op basis van de prioriteiten die zij stelt, het project annuleren en dat mag.”

Gedeelde verantwoordelijkheid

Volgens Khudabux dragen zowel bewindslieden, ambtenaren als bedrijven verantwoordelijkheid bij grote projecten. Hij pleit voor strengere regels en strikte naleving. “Niet alleen de overheid moet regels maken en ze naleven. Het bedrijfsleven moet ook een wakend oog in het zeil houden.”

Grotere alertheid kan volgens hem voorkomen dat bestuurders of ambtenaren zich schuldig maken aan misstanden. Ook het instellen van persoonlijke strafrechtelijke consequenties aan opzettelijk fout handelen, zal volgens hem maken dat personen die een scheve schaats zouden willen rijden zich tweemaal zullen bedenken voordat ze handelen. “Nu is het meer regel dan uitzondering dat als iemand over de schreef gaat, deze persoon buiten schot blijft en uiteindelijk is het de staat, de burger, die voor de schade opdraait.”

Khudabux stelt dat Baitali sinds 2020 in gesprek was met de overheid, in het bijzonder het ministerie van Openbare Werken (OW), over de uitvoering van het Southdrain/Apoera-project. In januari 2025 ontving het bedrijf van OW een formele uitnodiging om een offerte in te dienen. De inschrijvingsdatum werd aanvankelijk vastgesteld op 17 februari, maar later verschoven naar 7 maart.

Kort vóór die nieuwe indieningsdatum bleek onverwacht dat ook LVV een openbare aanbesteding had uitgeschreven voor precies hetzelfde werk, met een inschrijftermijn van slechts dertien dagen. Baitali probeerde nog aan te haken, maar kreeg geen toegang tot de stukken omdat de ‘inlichtingenbijeenkomst’ al was gehouden. Het bedrijf stelt dat het daardoor ten onrechte buiten spel werd gezet.

Gunning en rechtszaak

Ondanks de bezwaren besloot de regering op 26 maart 2025 de uitvoering van het project te gunnen aan Shiwan Tushan voor bijna 43 miljoen US dollar, wat circa zeventien miljoen US dollar hoger ligt dan de offerte van Baitali. Het bedrijf stapte daarop naar de rechter en eiste dat de gunning zou worden ingetrokken en de opdracht alsnog aan haar zou worden toegewezen. Als alternatief vroeg Baitali de rechter om de staat te verplichten een heraanbesteding te organiseren, conform de regels van het Aanbestedingsreglement voor.

Volgens Baitali was de aanbesteding op meerdere punten in strijd met de wet- en regelgeving. Zo was de inschrijftermijn met dertien dagen veel te kort in vergelijking met de voorgeschreven termijn van 42 dagen. Daarnaast werd de aanbesteding niet op de juiste manier bekendgemaakt; de informatie verscheen alleen op de Facebookpagina van LVV en niet in een landelijk dagblad. Ook werd deelname onterecht afhankelijk gesteld van het bijwonen van een plaatselijke aanwijzing. Hierdoor werd het bedrijf uitgesloten, terwijl OW Baitali eerder formeel had benaderd om deel te nemen.

De advocaten van de staat stelden dat de aanbesteding via een ‘verkorte procedure’ was georganiseerd, waardoor kortere termijnen zouden gelden. Volgens hen was de procedure daarom rechtsgeldig. Bovendien zou Baitali geen belang hebben bij haar vordering, omdat zij zich niet tijdig bij LVV had aangemeld. Ook betoogde de staat dat Baitali met haar beschuldigingen het imago van de overheid had geschaad en misbruik had gemaakt van procesrecht.

De kantonrechter concludeerde dat de LVV-procedure niet aan de regels voldeed. Zo vermeldde de bekendmaking nergens dat sprake was van een verkorte procedure, was de inschrijvingsdatum bovendien te vroeg vastgesteld (10 maart in plaats van ten minste 11 maart) en mocht bij deze procedure geen verplichte plaatselijke aanwijzing worden voorgeschreven. Daarmee was de gevolgde route onrechtmatig.