Artists-in-Residence filmen herinnering in vervallen Casa Blanca in Moengo

door

Tekst en beeld Edwien Bodjie

MOENGO — Dwars door het dak van de verlaten villa Casa Blanca, toenmalige directiewoning van Suralco in het hart van Moengo aan de Cotticarivier, waar ooit directie- en stafleden van Suralco whisky nipten en besluiten namen, groeien nu palmbomen. De tijd heeft het koloniale bastion overgenomen; de jungle trekt haar lijnen terug.

Precies daar, tussen verval en herovering, werken de kunstenaars Yiyi Chen en Edwin Zwakman uit Nederland aan een kunstproject waarin herinnering, migratie, kolonialisme, identiteit, macht én de kracht van natuur tastbaar worden gemaakt. De twee zijn sinds 1 april te gast bij Tembe Art Studio als ‘Artist-in-Residence’.

“De regen is ons instrument geworden. Het ritme van het water dat via het kapotte dak naar binnen druppelt, samen met vogelzang, gepiep van vleermuizen en het gegons van insecten, schept een sfeer van rust én dreiging”Yiyi Chen

Chen met Chinese roots staat bekend om haar dromerige schilderijen en films die het emotionele landschap van migratie verbeelden. Haar werk balanceert op de grens tussen persoonlijke herinnering en collectief geheugen.

De Amsterdamse beeldend kunstenaar Zwakman reconstrueert wat hij ziet met geënsceneerde grafie, miniatuurmodellen en augmented reality. In zijn oeuvre staan de maakbare wereld en vraagstukken rond klimaatverandering centraal.

Casa Blanca als kloppend hart

Chen en Zwakman mengen zich in het leven van Moengo. Ze leerden lokaal kunstenaar Seraven Pinas kennen, die zijn kennis over de marroncultuur en het wintigeloof met hen deelde. Ze trokken op met kinderen uit Akale en Abadoekondre, zagen hoe podosiri worden geoogst en verwerkt en luisterden naar verhalen van marrons, Javanen, Chinezen en Nederlanders. “Iedereen hier heeft een verhaal”, zeggen ze enthousiast tegen de Ware Tijd.

Casa Blanca groeide uit tot het kloppende hart van hun verblijf. Chen en Zwakman filmen er bijna dagelijks. De door planten overwoekerde muren, het ingestorte plafond, het grotendeels gestolen aluminium dak en de geur van tropische regen vormden het decor voor een verbeelding die niet meer terug te draaien is.

(lees verder onder de )

Edwin Zwakman (l) en Yiyi Chen nemen beelden op binnen Casa Blanca.

Ze gebruiken een bijzondere filmtechniek waarbij de camera minutenlang stilstaat. In de volledige stilte lijkt het alsof men naar een kijkt, totdat de wind de bladeren doet ritselen, vogels beginnen te fluiten of regen neerdaalt op de vloer. “De regen is ons instrument geworden”, vertelt Chen. “Het ritme van het water dat via het kapotte dak naar binnen druppelt, samen met vogelzang, gepiep van vleermuizen en het gegons van insecten, schept een sfeer van rust én dreiging.” Ze zijn een keer bijna op een giftige slang gaan staan.

Beiden op een eigen fiets, banen ze zich, net mini-bulldozers een weg naar het gebouw. Met filmapparatuur, beschermende kleding en een scherp oog voor detail verkennen ze het gebouw tot in de kern. “We zijn de trap nooit meer opgegaan nadat het een keer bijna misging”, vertelt Zwakman. Hij zakte bijna door de vermolmde vloer van de bovenverdieping. “Veiligheid gaat voor alles. Het gebouw uit de jaren twintig is eigenlijk niet meer veilig.”

Kunst als ontmoeting

Op 29 juni wordt hun korte film, een montage van tijd, verval en herinnering vertoond bij Tembe Art Studio. Diezelfde dag onthullen ze ook hun sculptuur: ‘De Let en! – Da it’en’, een betonnen replica van de oude biljarttafel die ooit in Casa Blanca heeft gestaan en waar de elite zich ongetwijfeld uren heeft vermaakt. De replica, doorboord door een podosiri-palm (zoals het origineel er heeft uitgezien) staat in het ‘Marowijne Beeldenpark’. Een surrealistisch beeld, dat zowel herdenkt als bevraagt.

De kunstenaars kwamen zonder verwachtingen naar Suriname. Ze oriënteerden zich, stelden zich voor aan het traditionele gezag en werden op sleeptouw genomen door de jonge Seraven Pinas. Van hem leerden ze over het wintigeloof en hoorden ze voorouderverhalen. “Ik zie mezelf nu al als dresiman. Die kennis is me doorgegeven door mijn grootvader”, zegt hij tegen de Ware Tijd.

Chen en Zwakman geven in ruil teken- en kunstlessen aan kinderen uit de omgeving. “We leren minstens evenveel van hen als zij van ons”, stelt Chen. “Het is altijd bijzonder hoe werelden samenkomen en elkaar echt vinden.”

Volgens Marcel Pinas, directeur van Tembe Art Studio, is precies dat de bedoeling. “We willen dat onze gemeenschap in contact komt met andere culturen. Via kunst bouwen we aan wederzijds begrip en aan de toekomst van Moengo.”

Het vooraanzicht van het ooit statige Casa Blanca in voormalig bauxietstadje Moengo.