Analyse verkiezingsuitslag mei 2025: Versnippering, verlies en politieke realiteit

door

Meer ego dan impact: politieke wildgroei gestraft bij de stembusDe verkiezingsuitslag van mei 2025 laat zien dat het electoraat vasthoudt aan vertrouwde partijen, terwijl kleine en nieuwe partijen nauwelijks een voet aan de grond krijgen. Van de 14 deelnemende partijen wisten slechts 7 zetels te behalen in De Nationale Assemblée. De overige 7 partijen hebben niet alleen de kiesdrempel niet gehaald, maar ook hun waarborgsom van SRD 520.142 per partij verloren. Dit betekent dat in totaal ruim SRD 3,6 miljoen is teruggevloeid naar de staatskas.Achter de ogenschijnlijke diversiteit op het stembiljet gaan echter tal van samenwerkingsverbanden schuil. Door lijstverbintenissen zijn minstens 17 organisaties vertegenwoordigd binnen de zes partijen die nu een coalitie willen vormen: NDP, ABOP, NPS, PL, A20 en BEP. Ook kleinere partijen maakten deel uit van combinaties. Zo bestond OPTSU uit PALU, Wi Sranan, SDU, PVRS, De Nieuwe Wind en onafhankelijke kandidaten. DA’91 vormde een alliantie met Forum Suriname 2022, terwijl De Nieuwe Leeuw samenwerkte met de KTPI. Hoewel naar schatting meer dan SRD 1 miljard is besteed aan de verkiezingscampagne – met investeringen in billboards, socialmediacampagnes, massameetings, livestreams, busvervoer, eten en betalen van duizenden werkers – hebben veel partijen daar politiek weinig voor teruggekregen. De harde realiteit is dat geld geen zetels koopt zonder geloofwaardige boodschap, organisatie en achterban.De verkiezingen waren fel en gepolariseerd. Racistische uitlatingen, haatzaaiende posts en desinformatie waren alomtegenwoordig op sociale media. Ondertussen zorgde de extreme versnippering voor een onoverzichtelijk en inefficiënt proces. De omvang van het stembiljet, waarop geen kandidatenfoto’s geplaatst konden worden, bemoeilijkte het stemmen. Opvallend is dat 50 kandidaten van partijen zonder zetels nul stemmen kregen – ze stemden kennelijk niet eens op zichzelf. Nog eens 35 kandidaten behaalden slechts één stem.De zeven partijen die buiten de boot vielen, haalden samen minder dan 2% van de 273.776 uitgebrachte stemmen. Geen van hen haalde de symbolische grens van 1%. Deze partijen moeten zich ernstig beraden op hun politieke relevantie. De deelname van kansloze partijen maakt het verkiezingsproces omslachtig, vergroot de foutenmarge in processen-verbaal en vertraagt het werk van de hoofdstembureaus.Het is tijd om opnieuw een wettelijke drempel in te voeren – zoals de vroegere 1%-regel – om deelname aan verkiezingen te beperken tot partijen met reële achterban. Zonder drempel blijft het proces kwetsbaar voor wildgroei en organisatorische chaos.Nieuwe coalitie: optelsom van zetelsZes partijen hebben intussen een intentieverklaring ondertekend en een regeerakkoord gesloten: NDP, ABOP, NPS, PL, A20 en BEP (samen 34 zetels). De VHP, die als tweede partij eindigde met 17 zetels, lijkt haar verlies moeilijk te verwerken. Ondanks officiële vaststelling van de uitslag door het CHS op 10 juni, wacht president Santokhi nog steeds op het oordeel van het Onafhankelijk Kiesbureau. De kaarten zijn echter al geschud; de bezwaren van de VHP zijn grotendeels ongegrond verklaard.De verkiezingsuitslag biedt geen enkele partij een regeermeerderheid. Sterker nog, meer dan 126.000 kiezers zijn niet gaan stemmen. Dit geeft aan dat het vertrouwen in de politiek en politieke leiders behoorlijk is afgenomen. Het zwijgen van de niet-stemmers spreekt boekdelen. De verkiezing heeft aangetoond dat veel politieke partijen zijn afgestraft door de kiezers. De NDP die 10 zetels verloren had in 2020 is nu weer gegroeid, maar nog niet in volle glorie. In tegenstelling tot 2015, toen de paarse partij in principe op eigen kracht kon regeren, is nu samenwerking een vereiste. De NDP heeft uitgesloten met de VHP samen te werken. Daardoor is de nieuwe coalitie in recordtijd gevormd met partijen die tijdens de campagne nog scherpe kritiek op haar uitten.De kiezer heeft gesproken – hoewel niet met krachtige stem – maar het zijn de politieke leiders die uiteindelijk invulling geven aan het bestuur van het land voor de komende vijf jaar. De inzet? Macht en invloed. De strategie? Samenwerken op basis van een rekensom en niet gebaseerd op ideologie of partijprogramma.