‘Alles wat met volksgezondheid te maken heeft, krijgt hier 0,0 prioriteit’

door

Suriname loopt nog ver achter bij voedselveiligheid
Sharda, een stevige vijftiger, heeft al bijna tien jaar geen keukenkruiden in huis en eet alleen nog maar vegetarisch. “Ik vertrouw al die importspullen gewoon niet”, zegt ze schouderophalend tegen de Ware Tijd. Haar keuze komt voort uit een gebrek aan vertrouwen in de veiligheid van voedselproducten in Suriname. “Ik heb het afgelopen decennium familieleden verloren aan diabetes, hoge bloeddruk en kanker.”

Tekst en beeld Audry Wajwakana
Sharda is niet de enige met twijfels over wat er op het bord belandt. Terwijl andere landen strenge regels hanteren om voedsel veilig te houden door schadelijke stoffen te reguleren en importen te controleren, ontbreekt in Suriname een modern wettelijk kader om de volksgezondheid te beschermen. De nieuwe ‘Levensmiddelenwet’, die daar verandering in moet brengen, ligt al bijna anderhalf jaar in De Nationale Assemblee (DNA) voor behandeling.

“Zonder de Levensmiddelenwet blijven consumenten blootgesteld aan onveilige producten”
Albert Alleyne
Udo Karg, voorzitter van de Suriname Seafood Associatie, uit stevige kritiek op het gebrek aan prioriteit voor voedselveiligheid in Suriname. “Alles wat te maken heeft met volksgezondheid krijgt in dit land 0,0 prioriteit”, klinkt hij fel. Hij voegt toe dat huidige wetgeving ontoereikend is, wat leidt tot ernstige gezondheidsrisico’s.
Karg benadrukt dat de visserijsector, dankzij internationale standaarden, wel aan strenge controles voldoet. Echter, andere sectoren en geïmporteerde voedingsmiddelen blijven vrijwel ongecontroleerd.
Albert Alleyne, voorzitter van de Consumentenkring Suriname, sluit zich aan bij de zorgen van Karg. “Zonder deze wet blijven consumenten blootgesteld aan onveilige producten.” Hij wijst erop dat voedselveiligheid een basisrecht is en gebrek aan actie van beleidsmakers onacceptabel is.
De levensmiddelenwet in Suriname dateert van 1911 en werd destijds ondertekend door de Nederlandse koningin Juliana. Ondanks dat deze wet meer dan een eeuw oud is, vormt ze nog steeds de basis voor voedselinspecties in het land.
Door de jaren heen zijn wel enkele onderdelen van de wet herzien, zoals regelgeving rond visserijproducten, die rond 1999 werd aangepast om te voldoen aan Europese exporteisen. “Hierdoor voldoet de wetgeving voor visproducten aan internationale normen”, herhaalt Karg. Echter, voor andere voedingsmiddelen geldt nog steeds de wet van 1911.
Verantwoordelijkheid
De verantwoordelijkheden rond voedselveiligheid zijn door de jaren heen verspreid geraakt over verschillende instanties. In 1911 was de gouverneur verantwoordelijk, samen met een hoofdinspecteur. Tegenwoordig zijn meerdere organisaties betrokken, zoals het Bureau voor Openbare Gezondheidszorg (BOG), dat zich bezighoudt met voedselveiligheid, maar dan volgens de oude wet.
Voor dierlijke producten, zoals vlees, is het directoraat Veeteelt van het ministerie van Landbouw, Veeteelt en Visserij (LVV) verantwoordelijk. Maar voor plantaardige producten, zoals groenten, is er geen duidelijke instantie aangewezen. Deze situatie heeft geleid tot grote gaten in de controle op voedselveiligheid.
Twee jaar geleden, in 2022, werd in Suriname via een steekproef onderzoek gedaan naar resten van bestrijdingsmiddelen in groenten. Uit dat onderzoek, waarbij driehonderd monsters van exportgroenten werden geanalyseerd, bleek dat sommige producten resten bevatten van verboden chemische stoffen, vaak boven de toegestane limiet.
Een reactie van LVV-minister Parmanand Sewdien daarop in de Ware Tijd was toen: “Er is nu geen reden dat de burger in paniek raakt”. Deskundigen, agrariërs en anderen in de sector konden de lakse houding van de minister niet begrijpen, toen hij in het parlement aangaf dat de situatie “niet bepaald erg is”.
Hoewel kleine hoeveelheden residuen vaak geen directe schade aanrichten, hebben diverse internationale wetenschappelijke onderzoeken bewezen dat langdurige consumptie van groenten met hoge residuniveaus schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid. Dit probleem is een direct gevolg van de versnippering van verantwoordelijkheden. Niemand voelt zich volledig verantwoordelijk voor de controle op plantaardige producten, waardoor er jarenlang nauwelijks onderzoek naar chemische resten werd gedaan.
Het gebrek aan centrale verantwoordelijkheid voor voedselveiligheid is al jarenlang een probleem in Suriname. Sinds 2016 wordt gesproken over de noodzaak van een nieuwe wet die alle aspecten van voedselveiligheid samenbrengt. Door de huidige versnippering van taken, waarbij instanties als het BOG, ministerie van LVV en Economische Zaken, Ondernemerschap en Technologische Innovatie (EZ) allemaal een deel van de verantwoordelijkheid dragen, blijven belangrijke controles vaak achterwege.
Nivs papieren tijger
Om deze situatie te verbeteren, werd op 18 december 2020 unaniem in de assemblee de wet aangenomen voor het oprichten van het Nationaal Instituut Voedselveiligheid in Suriname (Nivs). Dit orgaan heeft als mandaat alles wat met voedsel te maken heeft te reguleren en te controleren, inclusief veevoer. Jenna Wijngaarde, deskundige in voedselkwaliteit, verklaart over het veevoer: “Wat dieren eten, beïnvloedt namelijk ook onze gezondheid. Als hun voer niet voldoet aan de normen en wij vervolgens het vlees van deze dieren eten, kunnen wij ziek worden. Daarom valt ook veevoer terecht onder deze wet.”
De nieuwe Levensmiddelenwet, die voortkomt uit het werk van het Nivs, werd in augustus vorig jaar als initiatiefwet ingediend bij DNA. Ze is …