Surinames Blok 66-deal: Kans op rijkdom of recept voor afhankelijkheid?

door

Opinie & een kritische beschouwing
MindsetLab-Denktank voor strategisch beleid
De ondertekening van het productiedelingscontract (PSC) voor Blok 66 tussen Staatsolie, Petronas en Paradise Oil Company op 17 juni 2025 is ongetwijfeld een mijlpaal. Voorstanders zien er opnieuw een bevestiging in van Surinames potentieel als olieproducent. Maar deze deal is veel meer dan een commerciële afspraak: het is een lakmoesproef voor onze toekomstvisie, institutionele weerbaarheid en geopolitieke positionering. Nu juichen is begrijpelijk, maar bezinnen is noodzakelijk.
Economische injectie of luchtspiegeling?
Petronas engageert zich tot het boren van twee exploratieputten in Blok 66, op dieptes van 2200 meter. Elke boring kost gemiddeld tussen de 40 en 80 miljoen USD. Dat betekent een forse kapitaalinjectie in onze economie: lokale diensten zoals havens, transport, catering en administratie kunnen hiervan profiteren. Toch moeten we beseffen dat deze uitgaven geen garantie vormen voor opbrengsten. Exploratie is een gok. Zelfs in een zogenaamd ‘veelbelovend’ blok is commerciële ontdekking geen vanzelfsprekendheid. Als er wél olie wordt gevonden, dan pas komen de echte winsten in beeld: royalty’s, winstolie, belastinginkomsten en dividenden via Staatsolie’s 20%-deelneming. Maar dit speelt zich af op een termijn van minstens vijf tot acht jaar. Tot die tijd is voorzichtig begroten en niet speculeren met ‘toekomstige olieopbrengsten’ het devies.
Strategische waarde is meer dan alleen olie.
Blok 66 ligt ingeklemd tussen Blok 52 (waar Petronas en Shell al ontdekten) en Blok 58 (van TotalEnergies/Hess). Het strategische belang is dus evident. Een succesvolle boring kan de infrastructuur van omliggende blokken versterken, met gedeelde productieplatforms, logistieke ketens en exportkanalen. Voor Staatsolie biedt dit een uitgelezen kans om kennis te absorberen. Maar laten we duidelijk zijn: echte technologische soevereiniteit vergt méér dan participatie. Het vereist langetermijninvesteringen in onderwijs, data-acces, onderzoek en institutionele continuïteit. Staatsolie doet ervaring op en krijgt toegang tot kennis en data. Maar deze meerwaarde moeten we activeren door gericht te investeren in lokaal menselijk kapitaal, anders blijft Suriname afhankelijk van buitenlandse expertise, ook in toekomstige productiefases.
Verder mogen  we niet blind zijn voor de risico’s. Diepzee-exploratie is technisch complex en ecologisch gevoelig. Een ongeluk op 2000 meter diepte is niet eenvoudig te herstellen. De schade aan zeeleven, kustgemeenschappen en visserij kan immens zijn – zeker in een land als Suriname dat nog geen robuuste milieurampenstrategie heeft(..).  Daarnaast is er het maatschappelijke risico van ‘olie zonder ontwikkeling’. Andere landen in de regio tonen aan wat er gebeurt wanneer instellingen zwak zijn, transparantie ontbreekt en inkomsten verdampen in inefficiëntie of corruptie. Zonder goed beheer wordt olie een vloek, geen zegen.
De geopolitiek van olie
Petronas is geen kleine speler. Het is een staatsoliemaatschappij met wereldwijde belangen. Met Blok 66 heeft Petronas nu zes offshore blokken in handen. Daarmee verstevigt Suriname niet alleen de economische relatie met Azië, maar wordt het ook een strategische speler in de geopolitiek van energie – tussen Amerikaanse, Franse, Chinese en Braziliaanse en nu Maleisische belangen in het Caribisch gebied. Dit brengt kansen maar ook verantwoordelijkheden met zich mee.  Hoe positioneren we ons in het spanningsveld tussen de grote oliebelangen en hoe houden we onze beleidsautonomie? Onze uitdaging is om verstandig te navigeren. Niet als speelbal, maar als evenwichtige partner. Dit vereist diplomatie, expertise en strategisch langetermijnbeleid.  De ondertekening van het PSC voor Blok 66 is een kans – maar het is géén succes op zichzelf.  Samenwerking met buurlanden Guyana en Trinidad kan hierbij een hefboom zijn. Gezamenlijke infrastructuur, milieustandaarden en diplomatieke afstemming maken ons sterker in een volatiele wereldmarkt. Wat Suriname nu nodig heeft is:
Een wettelijk verankerd Sovereign Wealth Fund (SWF), met transparante spelregels en parlementair toezicht.
Openbaarheid van contracten en jaarlijkse rapportage van inkomsten en uitgaven.
Onafhankelijke milieutoetsing, met inspraak van kustgemeenschappen en de maritieme sector.
Regionale samenwerking met Guyana en Trinidad, voor gedeelde infrastructuur en normering.
Investeringen in menselijk kapitaal, via opleidingen, technologietransfer en innovatie.
KRITISCHE BESCHOUWING:
Portie vs. partner-macht
Een 80-20 deal legt de dominante controle bij Petronas – en dat is niet onbelangrijk in beslissingen rond exploratie, exploitatie, kosten, timing en risicodeling. Suriname loopt zo het risico dat het de touwtjes deels uit handen geeft terwijl het toekomstige winst – en impact op milieu en lokaal beleid – beperkt meebepaalt.
Economische impact & toekomstwaardering
Het mag duidelijk zijn: een klein percentage van de opbrengsten kan enorme risico’s voor Suriname betekenen – met name als prijsschokken of misrekeningen optreden. Zonder stevige voorwaarden op lokale waarde creatie, technologieoverdracht en inkomstenbeheer, blijft de hoofdprijs naar Petronas gaan.
Transparantie & parlementaire controle
Zoals parlementariër Parmessar terecht zei: ‘zolang het contract niet voorgelegd is aan het parlement, blijft controle van publieke kant ontbrekend – en dat voedt wantrouwen in governance’.  Zelfs al zijn er geen ‘speciale’ belastingdeals’, zonder inzicht in het contract is niet duidelijk hoe het begrip ‘standaard’ wordt ingevuld.
Taks holiday voor gas – een echte stimulans?
De 10-jarige ‘taks holiday’ geldt voor …