Djelissa Bow gekroond tot Sa’Ndyuka Uma 2025: ‘ik heb er geen woorden voor’

Tekst en beeld Edwien Bodjie

“Ik stond op het podium en wist niet wat er in me omging. Ik ben gewoon de winnaar, ik heb er geen woorden voor.” De emotie druipt van de woorden van de 16-jarige Djelissa Bow, vlak nadat zij werd gekroond tot winnares van de Sa’Ndyuka Uma Contest 2025. In een zinderende finale in het Nationaal Indoor Stadion (NIS) liet zij zaterdagavond zeven andere Marronjongedames achter zich.ADVERTISEMENT

Met haar performance veroverde Bow niet alleen het hart van de vijfkoppige jury, die haar tijdens de Nongoronde (in raadselen spreken) unaniem het maximale aantal punten toekende, maar ook dat van het publiek. Al bij haar aankondiging barstte de zaal los. Haar presentatie, krachtig en gelaagd, werd gedragen door expressie, dans, zang en spirituele taal, die zij vertaalde en aanvulde met spoken word. “Dit alles heb ik aan mijn opa te danken, ik heb heel veel van hem geleerd,” zegt ze.

“Ik wil dat andere jonge meisjes zien dat je trots mag zijn op wie je bent, waar je vandaan komt, en dat je dromen mag hebben, groot of klein”

Bow komt uit het dorp Mainsi van moederszijde en Keementi van vaderskant. Ze beheerst talloze traditionele spreekwoorden en gezegden, die ze tijdens de contest gebruikte om op te roepen tot samenwerking en collectieve trots. “Let op jezelf, gedraag je, geef je afkomst geen slechte naam,” luidde een van haar krachtige uitspraken. Ook haar dansoptreden, een vurige Awasa, traditioneel uit het Aucaanse cultuurrepertoire, werd met gejuich ontvangen.

Opvallend bij de deelnemers is de interactie met het publiek bij het opnoemen van hun lo. Het publiek gaat los, want iedere Marron is trots op zijn of haar lo, de gemeenschap waartoe je behoort. Na Bow haar optreden klonk een luid geschreeuw uit het publiek: “Ik ga dood, oow mijn hemel, dit kind gaat me doodmaken,” uit pure bewondering. “We zijn hier!” klonken schreeuwende vrouwenstemmen toen Bow vroeg of haar Piika-mensen aanwezig waren. Piika is haar lo.

Kennis van de Tuka pee

Bijzonder was haar keuze om aandacht te vragen voor de tuka pee, een spirituele Marrondans en drum die alleen bij sterfgevallen wordt uitgevoerd. Ze koos dit thema omdat ze recent twee dierbaren verloor. Gestoken in een lange zwart-witte jurk met hoofddoek, sprak ze met een rustige, diepzinnige stem. “Je speelt het niet zomaar. Zwangeren en kinderen mogen het niet dansen, omdat ook doden meekijken. Maar de tuka heeft altijd een boodschap, afhankelijk van wie de leider is van de groep op dat moment,” legde Bow later uit.

Haar presentatie was informatief en intiem: ze verwees onder meer naar het verlies van haar oma. En ook haar broer, die haar had beloofd aanwezig te zijn om haar te ondersteunen deze avond. “Maar helaas, de tuka-drum heeft twee keer geklonken in mijn familie deze dagen.” Het publiek was zichtbaar geraakt. Ze kreeg ook hier het maximale aantal punten van de jury.

Sterke tweede plaats

Ook tweedeprijswinnares Rafijene Wanabo (19) uit Kisai en Godo Olo blonk uit in expressie en diepgang. Zij begon haar presentatie in diepe spirituele talen. Haar nongo ging over wederzijds respect binnen relaties en werd eveneens met luid applaus ontvangen. Verder sprak ze over gi pangi, een gebruik waarbij een jong meisje wordt ingewijd tot volwassen vrouw.

De Sa’Ndyuka Uma Contest is al 28 jaar een cultureel baken binnen de Marrongemeenschap. Dit jaar vond de dertiende editie plaats. Volgens Jalis Eduards van Stichting Sa’Ndyuka Uma is het evenement “geen doorsnee schoonheidswedstrijd, maar een podium waar cultuur, identiteit, karakter en leiderschap samenkomen.” Het doel is de Marroncultuur op waardige, krachtige en positieve wijze uit te dragen.

Zenuwen en herstel

De contest bestaat uit vier hoofdonderdelen: de kennismakingsronde, de Nongoronde, de Kweironde (kwei is een schaamdoek die wordt gebonden voor een jong meisje bij haar inwijding in de puberteit), en een speechronde. Kandidaten worden beoordeeld op culturele presentatie, podiumprésence, inhoudelijke bijdrage, persoonlijkheid en leiderschapspotentieel, maar zeker ook op interactie met het publiek en de drummers die de hele avond het geheel begeleiden. Voorafgaand aan de verkiezing doorlopen de dames een intensief voorbereidingstraject van negen tot twaalf maanden.

Niet voor iedereen verliep de avond vlekkeloos. Ladi-ann Aserie kreeg midden in haar presentatie een black-out. Ze stond ruim een minuut stil op het podium, zichtbaar overmand door zenuwen. Het publiek moedigde haar aan met applaus, en de organisatie gaf haar de ruimte zich terug te trekken en later opnieuw op te treden. Ze kwam sterk terug, maar viel helaas buiten de prijzen. Ook Jomarcia Amoelinsi kende een hapering. “Ik heb me goed voorbereid, maar het publiek was zo groot, het overviel me,” verklaarde Aserie, die volgend jaar niet opnieuw wil deelnemen.

Een podium van trots

De andere finalisten – Sisera …

...