Democratie in Suriname onder druk: het vonnis dat de rechtstaat ondermijnt

INGEZONDEN

De rechterlijke uitspraak in hoger beroep, waarin de politieke organisatie De Nieuwe Leeuw (DNL) alsnog van deelname aan de verkiezingen van ressortraadsleden (rr) voor het ressort Nieuwe Grond wordt uitgesloten, vormt een gevaarlijk precedent. Het Hof van Justitie (HvJ) erkent expliciet dat DNL haar kandidatenlijst correct heeft ingediend, maar oordeelt dat deze gerechtigheid moet wijken voor het zogenaamde “algemeen belang” van het verkiezingsproces. Zo wordt de democratie niet beschermd, maar opzijgezet.ADVERTISEMENT

De president stelde dat uitvoering van het eerdere vonnis in eerste aanleg tot onrust zou kunnen leiden, mogelijk zelfs een noodtoestand, economische en ernstige sociale gevolgen, zelfs voor de democratie. Op basis van deze dramatische en zeer irreële bewering oordeelde het hof dat het belang van ordentelijke verkiezingen zwaarder weegt dan het fundamentele recht van DNL op deelname. Maar dit is een absurde en volstrekt ongeloofwaardige overdrijving van de werkelijkheid.

“Deze uitspraak is een klap in het gezicht van alle burgers die geloven in eerlijke verkiezingen”

In de gehele geschiedenis van verkiezingen in Suriname is nimmer sprake geweest van chaos of geweld als gevolg van rechterlijke uitspraken. Tot op heden – vier weken vóór de verkiezingen – is er geen enkel signaal van maatschappelijke onrust. Campagnes verlopen rustig, ordelijk en zonder incidenten. De bewering dat uitvoering van het vonnis tot ontwrichting zou leiden, is dan ook een vergezochte drogreden.

Sterker nog: deze uitspraak is een klap in het gezicht van alle burgers die geloven in eerlijke verkiezingen. Het hof ondermijnt zijn eigen gezag door enerzijds te erkennen dat DNL gelijk heeft, maar anderzijds te weigeren daar rechtsgevolg aan te verbinden. Daarmee maakt hij van het recht een instrument van politieke timing in plaats van een bescherming tegen onrecht.

Wat het geheel des te zorgwekkender maakt, is dat uit het vonnis blijkt dat de overwegingen van het hof deels zijn ingegeven door een standpunt dat, naar alle waarschijnlijkheid, buiten de processtukken en buiten de zitting om tot stand is gekomen. Indien er inderdaad sprake is geweest van contact of invloed vanuit de zijde van de president of zijn kabinet tijdens de beraadslaging, dan is dat niet alleen onoorbaar, maar ook in strijd met de fundamentele beginselen van een onafhankelijke en onpartijdige rechtspraak.

Zelfs de schijn daarvan schaadt het vertrouwen in de rechtstaat diepgaand. In een democratische samenleving mag geen rechter zich laten leiden door externe druk of suggestie, en moeten beslissingen gebaseerd zijn op transparantie, hoor en wederhoor en juridische toetsing.

Ook het argument dat documenten per 20 april afgerond moeten zijn om verkiezingen op 25 mei mogelijk te maken, houdt juridisch geen stand. De directeur van het ministerie van Binnenlandse Zaken zelf stelde, eerder op dag tegenover plaatselijke media, dat het drukken van de stembiljetten was opgeschort in afwachting van de uitkomst van dit hoger beroep. De rechter had de plicht om deze informatie mee te nemen, in plaats van enkel te varen op vage, zelfs als belachelijk te kwalificeren dreigingen die niet concreet zijn gemaakt, noch onderbouwd met enig bewijs.

Wanneer een hof bewust beslist om een vaststaand onrecht te laten voortbestaan – zelfs na erkenning van de feiten – dan is de onafhankelijke rechtsbescherming ernstig aangetast. Dan is de democratie zelf de grootste verliezer. Als fundamentele rechten ondergeschikt worden gemaakt aan politieke scenario’s, zelfs als die hypothetisch zijn, dan effent men de weg naar willekeur. Niet DNL werd hier veroordeeld, maar het vertrouwen van de burger in het systeem.

Wat bovendien niet onbesproken mag blijven, is dat deze handelswijze van het hof een uiterst gevaarlijk precedent schept. Wanneer een rechter – al dan niet onder druk van machthebbers – besluit om feiten te erkennen, maar geen rechtsherstel te bieden, dan ontstaat het risico dat toekomstige uitspraken eveneens politiek gestuurd of beïnvloedbaar worden. Dit ondermijnt niet alleen het huidige vonnis, maar ook de geloofwaardigheid van het rechtssysteem als geheel. De burger mag nooit het gevoel krijgen dat rechtspraak afhankelijk is van wie er in het zadel zit.

DNL is bovendien rechtstreeks belanghebbende in deze zaak en merkt dat met de uitsluiting van een rechtmatige kandidatenlijst niet alleen DNL als partij, maar ook de concurrentiepositie in het hele verkiezingsproces wordt geschaad. Het schept een situatie waarin gevestigde machten ongestoord hun invloed behouden, terwijl kritische of nieuwe stemmen administratief worden uitgeschakeld. Dit verstoort de gelijkheid van kansen tussen partijen en ondermijnt het vertrouwen van de burger in eerlijke verkiezingen.

DNL roept daarom niet alleen op tot herstel in deze zaak, maar ook tot nationale waakzaamheid. Burgers moeten erop kunnen vertrouwen dat geen enkele rechter zich laat gebruiken of laat leiden buiten de rechtsorde om. Het is onze democratische plicht als samenleving om zulke ontwikkelingen in de kiem te smoren.

DNL roept op tot herstel. Indien nodig moet de verkiezingsdatum verschuiven, …

...